«Τη σκέψη του πρόσφυγα τη σκέψη του αιχμάλωτου τη σκέψη, του ανθρώπου σαν κατάντησε κι αυτός πραμάτεια, δοκίμασε να την αλλάξεις, δεν μπορείς»*
Μία συνομιλία με τον Ιστορικό Πέτρο Παπαπολυβίου για την τουρκική εισβολή του 1974, τις σημερινές συγκυρίες και τη διαμόρφωση της μνήμης.
Συνέντευξη στην Ιλιάνα Κουλαφέτη
Ο Πέτρος Παπαπολυβίου, αναπληρωτής καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, μας μίλησε για τα τραγικά γεγονότα της τουρκικής εισβολής 1974, τη σχέση των γεγονότων με το σήμερα καθώς και για τη σημασία των προφορικών μαρτυριών στην καταγραφή της Ιστορίας. Το ερευνητικό του έργο επικεντρώνεται κυρίως στη σύγχρονη ελληνική ιστορία και στην πολιτική ιστορία της Κύπρου 1878-1960 και αξίζει να σημειωθεί πως συμμετείχε στην επιστημονική επιτροπή της κοινοβουλευτικής επιτροπής της Κυπριακής Βουλής για το άνοιγμα του «Φακέλου της Κύπρου». O λόγος του ως Ιστορικός και όχι μόνο, καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικός.
Ένας Ιστορικός που έχει μεγαλώσει στην Κύπρο κι έχει κοινωνικοποιηθεί στην προ κατοχική και μετά κατοχική Κύπρο, πώς μπορεί να προσεγγίσει τα ιστορικά δεδομένα μέσα από τη «ψυχρή» επιστημονική ματιά;
Είναι εξαιρετικά δύσκολο, ειδικά για όσους από μας ζήσαμε, έστω και στα παιδικά μας χρόνια, την περίοδο που προηγήθηκε του 1974, και το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή του 1974. Ανάλογα δύσκολη όμως, που προκαλεί επίσης συναισθηματική φόρτιση, είναι και η ενασχόληση του ιστορικού με οποιοδήποτε άλλο θέμα που έχει να κάνει με πόλεμο, καταστροφή, ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν. Με πόσο «ψυχρή ματιά» μπορεί να δει κάποιος ερευνητής το Ολοκαύτωμα ή τις μαζικές ναζιστικές εκτελέσεις στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο; Ο επαγγελματίας ιστορικός, σε κάποια στιγμή της πορείας του, με τη διαρκή μελέτη και τη βασανιστική διαδικασία της συγγραφής θα ωριμάσει, και θα προσεγγίσει όσο μπορεί πιο «αντικειμενικά» ακόμη και τα πιο τραυματικά γεγονότα. Ίσως γράψει καλή «ιστορία», ίσως αποτύχει, ίσως δεν γράψει καθόλου για ζητήματα που τον πληγώνουν. Αυτό εξαρτάται, εξάλλου, και από τις διαθέσιμες πηγές και τα δικά του επιστημονικά ενδιαφέροντα. Αν είναι τυχερός, με την επίπονη αυτή πορεία, παρότι δεν θα φτάσει ποτέ στην περιβόητη «απόλυτη αντικειμενική αλήθεια», θα αντιληφθεί την ουσία της Ιστορίας».
Θεωρείτε ότι η ιστορική προσέγγιση του ‘74, υπό την απουσία του Φακέλου της Κύπρου, παρουσιάζει ελλείψεις;
Προφανώς παρουσιάζει ελλείψεις. Λείπει κατ’ αρχάς το ιστορικό υπόβαθρο. Ας μη ξεχνάμε ότι η πρώτη διδακτορική διατριβή για τη νεότερη ιστορία της Κύπρου, του Γ. Γεωργαλλίδη, εκδόθηκε μόλις στη δεκαετία του 1970. Απουσιάζει ο διάλογος για την ιστορία με όρους επιστημονικούς, υπερισχύει η πολιτική και ιδεολογική χρήση της ιστορίας και κυκλοφορούν ακόμη βιβλία με έξαλλο και φανατικό λόγο που έρχονται να ικανοποιήσουν απλώς τα παλαιά πάθη και να αναμασήσουν έτοιμες δογματικές απαντήσεις. Γνωρίζοντας τα νέα παιδιά που σπουδάζουν ιστορία και τα δείγματα γραφής τους είμαι αισιόδοξος, παρότι οι αρχειακές ελλείψεις αποτελούν μια σημαντική τροχοπέδη.
Υπάρχουν σιωπές στην Ιστορία του τόπου εκ μέρους των ανθρώπων που την έζησαν;
Προφανώς, αλλά αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό. Ενοχλεί μεν, αλλά είναι κάτι που δεν μπορεί να αλλάξει. Πώς να πείσεις έναν στρατιώτη που στα 18 του χρόνια έζησε τον εφιάλτη του πολέμου είτε στην Κερύνεια είτε στη Μεσαορία να σου αφηγηθεί όσα βίωσε, «χάριν της ιστορίας»; Ή έναν αιχμάλωτο να σου μιλήσει; Ή μιαν εγκλωβισμένη; Και πώς επιβάλλεις το τέλος της σιωπής; Το εντελώς απαράδεκτο και ακατανόητο, και αυτό έχει και πολιτική σημασία είναι η «σιωπή» (διά της εξαφάνισης) των κρατικών αρχείων, στην Κύπρο αλλά και στην Ελλάδα για το Κυπριακό, και όχι μόνο για την περίοδο του 1974.
Μία ιστορία για τους αιχμάλωτους: Πως οι πολιτικές συγκυρίες διαμορφώνουν τις σιωπές τις ιστορίας
Ποια η σημασία της προφορικής Ιστορίας, εκ μέρους του πληθυσμού που βίωσε τα αποτελέσματα της εισβολής και που τα βιώνει μέχρι σήμερα είτε μέσω προσφυγιάς είτε μέσω άλλων καταστάσεων;
Είναι τεράστιας σημασίας η διαφύλαξη πρώτα-πρώτα κάθε μαρτυρίας, όσων βέβαια θέλουν ή μπορούν να μιλήσουν. Δεν είναι μόνο το επιστημονικό κομμάτι, είναι η ανάγκη της καταγραφής των παραδόσεων και της προ του 1974 ζωής. Όποιος επισκεφθεί το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών στην Αθήνα και δει τον πλούτο των μαρτυριών της Εξόδου των Μικρασιατών προσφύγων μπορεί να αντιληφθεί τη σπουδαιότητά τους. Ευτυχώς, είτε σε προγράμματα του ραδιοφώνου του ΡΙΚ είτε στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών έχει διασωθεί ένας ανεκτίμητος θησαυρός από συνεντεύξεις απλών προσφύγων για την καθημερινότητά τους στις κατεχόμενες περιοχές. Κάποτε θα αξιοποιηθούν.
Μία ελίτ διανοουμένων, δημοσιογράφων και ακαδημαϊκών, έχει μετατρέψει το «Δεν Ξεχνώ» σε «Εκάμαμεν τζι εμείς πολλά». Θεωρείτε πως αυτή η τακτική διαμορφώνει και χειραγωγεί τη Μνήμη της νέας γενιάς σε σχέση με το Κυπριακό;
Είναι σχεδόν κωμικοτραγικό, κάποιοι που θεωρούν «κατασκευή» την εθνική ταυτότητα ή το δικαίωμα στη μνήμη, να μην μένουν μόνο στην αποδόμησή τους, αλλά να προσπαθούν να τις υποκαταστήσουν με «νέες κατασκευές». Η άποψή μου είναι την ιστορία δεν μπορεί να την κρύβεις κάτω από το χαλί, κάποια στιγμή θα την βρεις μπροστά σου. Πολύ πιο ανθεκτικό θα ήταν η ειλικρινής αντιμετώπιση της ιστορίας, με την ελπίδα της κατανόησης. Όσο για το «εκάμαμεν τζι εμείς πολλά» απορώ γιατί οι κυβερνήσεις που εκφράζουν λίγο – πολύ αυτές τις απόψεις δεν οδήγησαν στη δικαιοσύνη όσους ανθρωπόμορφους «δικούς μας» ενέχονται σε εγκλήματα πολέμου. Αυτό θα ήταν πραγματικά μια γενναία πράξη και απέναντι στην ιστορία αλλά και απέναντι στους Τούρκους της Κύπρου. Ως προς το «Δεν Ξεχνώ» ο πρόσφυγας και ο αδικημένος δεν χρειάζεται συνθήματα για να θυμάται… Το είπε, εξάλλου τόσο συγκλονιστικά ο Σμυρνιός Γιώργος Σεφέρης στον «Τελευταίο Σταθμό» για τη «σκέψη του πρόσφυγα».
Σαράντα-δύο χρόνια συνεχιζόμενης κατοχής και δυστυχώς ακόμα μετράμε. Βάσει των στοιχείων που συνθέτουν την πραγματικότητα του Κυπριακού προβλήματος, ποια μπορεί να είναι η λύση του;
Αυτό δεν μπορεί να προεξοφλήσει κανένας. Το ζητούμενο είναι η «λύση» που θα έλθει να είναι πράγματι λύση και όχι αρχή μιας νέας τραγωδίας.
Είναι υπερβολή να στηρίζουμε πως οι συνομιλίες με τον ηγέτη του ψευδοκράτους, νομιμοποιούν την ύπαρξή του και μετατρέπουμε το Κυπριακό από πρόβλημα εισβολής και κατοχής σε δικοινοτικό, απομακρύνοντας το από την πραγματική του φύση;
Οι συνομιλίες δεν είναι αυτές που αλλάζουν τη φύση του Κυπριακού. Οι διαρκείς υποχωρήσεις της πλευράς μας είναι που μας έχουν απομακρύνει από την ουσία του Κυπριακού, την εισβολή, την κατοχή, την παράνομη ανακήρυξη του ψευδοκράτους.
Και ως πρόσφυγας και ως Κύπριος και ως Ιστορικός, τι σας στενοχωρεί περισσότερο από τη συνεχιζόμενη Κατοχή;
Ως πρόσφυγα με πληγώνει περισσότερο, σήμερα, η πολιτισμική γενοκτονία που έχει συντελεστεί. Η ασύλληπτη βαρβαρότητα της αλλοίωσης των τοπωνυμίων, κάτι που δεν είχε γίνει σε τέτοια έκταση σε τρεις αιώνες Τουρκοκρατίας (1570-1878). Το ότι στο κοιμητήριο του χωριού μου δεν έχει απομείνει ένα κομμάτι μάρμαρου ή σταυρού από τα εκατοντάδες ταφικά μνημεία. Για τον ιστορικό της νεότερης ιστορίας της Κύπρου, που μελετά και γράφει για την ενιαία και αδιαίρετη ιστορία του τόπου του, αποτελεί εφιάλτη η σκέψη και μόνον της μονιμότητας των κατοχικών οδοφραγμάτων και της μονιμοποίησης της διχοτόμησης.
πηγη:http://www.24h.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Oσα δημοσιεύματα δεν έχουν την υπογραφή μας αντιπροσωπεύουν την προσωπική γνώμη των συγγραφέων τους και όχι την δική μας.Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, πολύ περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο, εναντίον των συνομιλητών ή και των συγγραφέων, με υποτιμητικές προσφωνήσεις, ύβρεις,, ή απειλές.