Συνέντευξη Σ. Ντενκτάς: Γι΄ αυτό φοβόμουν τον Γλαύκο Κληρίδη

Τη θέση ότι η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία (ΔΔΟ) οδηγεί σε αδιέξοδο εξέφρασε σε συνέντευξη του στον Reporter ο γιος του πρώην ηγέτη των Τ/κ Ραούφ Ντενκτάς και πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος στα κατεχόμενα, Σερτάρ Ντενκτάς, σημειώνοντας ότι η κάθε πλευρά αντιλαμβάνεται με εντελώς διαφορετικό τρόπο τη ΔΔΟ.

"Και μην ξεχνάτε ότι χρειάζονται μόνο 50 άνθρωποι για να αρχίσουν ξανά οι συγκρούσεις" 

Σημείωσε ότι διαφωνεί με την εκ περιτροπής προεδρία ενώ προτιμά όπως το νέο Σύνταγμα προνοεί Ε/κ Πρόεδρο και Τ/κ Αντιπρόεδρο με δικαίωμα βέτο. Διατύπωσε παράλληλα την άποψη ότι η στάση της Τουρκίας απέναντι στο κυπριακό έχει αλλάξει και έχει γίνει πιο θετική από όσο θα έπρεπε, διότι «προφανώς θέλουν λύση. Θέλουν να μας ξεφορτωθούν (το πρόβλημα)». Σύμφωνα με τον Σερτάρ Ντενκτάς, η τουρκική κυβέρνηση έχει κάτι εναντίον του επειδή «δεν λέμε “ναι” σε ό,τι ζητά η Τουρκία». 

Το "γαϊδούρι" ανήκε στον Μακάριο 

Αναφέρθηκε επίσης στα τελευταία λόγια του πατέρα του, Ραούφ Ντενκτάς, ο οποίος μιλώντας στα ελληνικά φώναζε «Χριστόφια εδώ είναι ξεχωριστό κράτος και πρέπει να το αποδεχθείτε». Σημείωσε επίσης ότι «δεν διδάσκουμε τα παιδιά μας ότι ο Μακάριος ήταν τέρας. Ούτε ο πατέρας μου ήταν τέρας». Τάχθηκε παράλληλα υπέρ της εξόδου της Κύπρου από την ΕΕ. Ερωτηθείς σχετικά απάντησε, εξάλλου, ότι δεν θεωρεί την Κύπρο ως συνέχεια της Τουρκίας. Σε σχέση με την ιστορική φράση ότι «δεν υπάρχουν Κύπριοι, μονό το γαϊδούρι είναι κυπριακό», η οποία αποδίδεται στον πατέρα του, ο Σερτάρ Ντενκτάς είπε ότι η φράση αυτή ανήκει στον Μακάριο και όχι στον Ραούφ.

 "Η τουρκική κυβέρνηση έχει κάτι εναντίον μου"

Χαρακτήρισε μεγάλο λάθος την αυξανόμενη εξάρτηση των κατεχομένων από την Τουρκία και παρέθεσε τη δική του άποψη σε σχέση με το πώς πιστεύει ότι θα έπρεπε να προχωρούσε η διαδικασία επίλυσης του κυπριακού. Θυμήθηκε επίσης μια ιστορία από τα παιδικά του χρόνια όταν ο «θείος Κληρίδης» τον έβαλε στα γόνατα του και τον ρώτησε αν θέλει να του γνωρίσει τον Μακάριο. Ο Σερτάρ απάντησε «ναι» και τότε ο Ραούφ του είπε αστειευόμενος ότι «θα πρέπει πρώτα να του πλύνεις τα πόδια (του Μακάριου) και μετά να το πιεις αυτό το νερό. Από τότε φοβόμουνα τον Κληρίδη». 

Αυτούσια η συνέντευξη 

Πώς εκτιμάτε την εν εξελίξει διαδικασία των διαπραγματεύσεων στη βάση της ΔΔΟ;

 

Η ΔΔΟ είναι η βάση της λύσης από το 1977 και είναι η τουρκική προσέγγιση για το πρόβλημα, αλλά μέχρι σήμερα δεν καταλήξαμε. Το θέμα είναι ότι η κάθε πλευρά αντιλαμβάνεται με εντελώς διαφορετικό τρόπο τη ΔΔΟ. Στην πραγματικότητα, η εν εξελίξει διαδικασία των διαπραγματεύσεων οδηγεί σε αδιέξοδο. Μπορεί να ασκηθεί πίεση και στις δύο πλευρές για να φθάσουμε σε συμφωνία, αλλά αν αυτή η λύση θα είναι βιώσιμη είναι ένα μεγάλο ερώτημα.

Τι πιστεύετε ότι μπορεί να πάει στραβά με μια τέτοια συμφωνία (ΔΔΟ);

Το περιουσιακό είναι το δυσκολότερο θέμα από όλα. Οι εγγυήσεις είναι πολύ σημαντικές για τους Τ/κ ενώ οι Ε/κ τις αντιμετωπίζουν ως απειλή. Μπορεί όμως να μου δώσει κάποιος ένα παράδειγμα απειλής την οποία προκάλεσε ο τουρκικός στρατός μετά το 1974;  

 

Αν οι Ε/κ και Τ/κ αποφασίσουν να συνυπάρξουν χωρίς φόβο, ο τουρκικός στρατός αποτελεί εμπόδιο λόγω της ελληνοκυπριακής εμπειρίας. Άρα τι μπορεί να γίνει; 

 

Γι΄αυτό λέω ότι η διζωνική οδηγεί σε αδιέξοδο. Εκείνο, που έπρεπε να είχαμε κάνει είναι η συνεργασία, χωρίς το φόβο του ενός για την αναγνώριση του άλλου. Αυτή η συνεργασία δεν θα σήμαινε πολιτική αναγνώριση. Θα μπορούσαμε να δουλέψουμε μαζί. Βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη μια διαδικασία, όπου δεν λαμβάνονται υπόψιν οι ανάγκες των Τ/κ. Όταν λυθεί το κυπριακό, πού θα οδηγηθούμε οικονομικά; Θα δημιουργηθούν προβλήματα. Αυτά τα προβλήματα θα προκαλέσουν πολιτικά προβλήματα μεταξύ Ε/κ-Τ/κ και αυτά τα προβλήματα θα οδηγήσουν σε ένα νέο κυπριακό πρόβλημα. Και δεν θέλω να συμβεί αυτό. Μιλάμε για πολιτική ισότητα, αλλά πολλοί Ε/κ δεν δέχονται την πολιτική ισότητα. 

Δηλαδή τι είδους προβλήματα αναμένετε στον οικονομικό τομέα;

Οι Τ/κ δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τους Ε/κ σε θέματα οικονομίας στην ΕΕκαι αυτό θα φανεί και θα μετατραπεί σε πολιτικό πρόβλημα. Δεν είμαστε προετοιμασμένοι, ούτε έτοιμοι. Και μην ξεχνάτε ότι χρειάζονται μόνο 50 άνθρωποι για να αρχίσουν ξανά οι συγκρούσεις.  Καλό θα ήταν να άρχιζαν εμπορικές συνεργασίες και εμπόριο μεταξύ Ε/κ (ΚΔ) και Τουρκίας. Οι Τ/κ ξέρουν την τουρκική αγορά και θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους Ε/κ και,ανάλογα, οι Ε/κ γνωρίζουν την Ευρωπαϊκή αγορά και θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους Τ/κ. Θα μπορούσαμε να κάνουμε εμπόριο και με τις δύο πλευρές(ΕΕ-Τουρκία) προς όφελος Ε/κ και Τ/κ. Αν εργαζόμασταν μαζί προς αυτή την κατεύθυνση, θα μπορέσουμε να έχουμε περισσότερο κέρδος και πλεονεκτήματα. 

Θεωρείτε ότι η οικονομική ανάκαμψη μετά τη λύση θα ευνοήσει περισσότερο τους Ε/κ;

Ναι, λόγω ανταγωνιστικότητας. Οι Ε/κ θα είναι πιο ανταγωνιστικοί στην ΕΕ και η «ιστορική ζήλια» μεταξύ Ε/κ-Τ/κ θα δημιουργήσει νέο πολιτικό πρόβλημα.

Χρειάζεται ένα καλό σύστημα ασφάλειας στην Κύπρο, εφόσον λυθεί το κυπριακό;

Ό,τι κι αν συμβεί θα είναι τρομοκρατικές ενέργειες. 

Άρα, πρέπει να βρεθεί μια φόρμουλα αντιμετώπισης αυτών των τρομοκρατικών ενεργειών, στις οποίες αναφερθήκατε, που ενδεχομένως να προκύψουν;

Ναι. Αλλά θα είμαστε ικανοί να το κάνουμε; Δεν είμαι σίγουρος. 

Ποιος είναι ο ρόλος της παιδείας σε όλο αυτό;

Η παιδεία έχει να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο. Κατά παράδοξο τρόπο, οι Τ/κ σε αυτόν τον τομέα είναι σε πολύ καλύτερη μοίρα από ό,τι οι Ε/κ. Πριν το 1974, για τους Τ/κ οι Ε/κ ήταν «οι άλλοι» και είχαμε να αντιμετωπίσουμε τους Ε/κ στην καθημερινότητα μας. Τσακωνόμασταν, ερωτευόμασταν, αλλά δεν έπαυαν να είναι οι «άλλοι». Μετά το 1974 άλλαξαν τα πράγματα. Από την άλλη, οι νέοι άνθρωποι (Ε/κ), που δεν έζησαν πριν το 1974, πίστευαν ότι δεν υπήρχαμε πριν το 1974 στην Κύπρο, κάτι που δεν αληθεύει. Δεν πιστεύουμε ότι ο Μακάριος ήταν «τέρας» και δεν διδάσκουμε τα παιδιά μας ότι ο Μακάριος ήταν «τέρας». Όμως, κάθε Ε/κ πίστευε ότι οι Τ/κ έχουν κέρατα και μοιάζουν με τέρατα. Μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων, όταν συζητούσα με Ε/κ μου έλεγαν ότι «πιστεύαμε ότι ζούσατε σε σπηλιές, ότι υπήρχε στρατός παντού, ότι δεν μπορούσατε να κινηθείτε ελεύθερα». Από την άλλη, οι Τ/κ πίστευαν ότι στην άλλη πλευρά είναι ο παράδεισος. Όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα αντιλήφθηκαν ότι η άλλη πλευρά δεν είναι ο παράδεισος, ότι υπάρχουν και εκεί προβλήματα. Πάντως, ο πατέρας μου δεν ήταν τέρας. 

Γι΄αυτό λέω ότι χρειαζόμαστε συνεργασία πριν να συμφωνήσουμε οτιδήποτε και πριν να διαμοιραστούμε την εξουσία. Η συνεργασία θα βοηθούσε τους ανθρώπους της Κύπρου να αρχίσουν να σέβονται ο ένας τον άλλο. Ας δούμε τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Τι κάνουμε; Τραγουδάμε μαζί ή πάμε και βλέπουμε μαζί θέατρο;Οι ηγέτες πάνε και βλέπουν μαζί θέατρο και νομίζουν ότι είναι ΜΟΕ. Δεν είναι.

Δεν ισχυρίστηκαν,όμως, οι ηγέτες ότι οι κοινές τους δράσεις είναι ΜΟΕ, όμως μπορεί να είναι ένας τρόπος επικοινωνίας.

Αυτό εννοώ. Αν υπογράψουμε μια συμφωνία (λύση) και ένας Τ/κ αναλάβει θέση ευθύνης, τότε ο Ε/κ δεν θα το δεχθεί. Αν,όμως, προηγουμένως υπήρχε μια συνεργασία, τότε ο Ε/κ θα αντιλαμβανόταν ότι αυτός ο άνθρωπος, ανεξαρτήτως αν είναι Ε/κ ή Τ/κ, είναι ο ιδανικός για αυτή τη θέση και θα το αποδεχόταν. 

 

Κάποτε ο Ραούφ Ντενκτάς είπε ότι δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως Κύπριοι. Το μόνο κυπριακό στην Κύπρο είναι το κυπριακό γαϊδούρι. Με τέτοια προσέγγιση πώς μπορούσε να λυθεί το κυπριακό και να υπάρξει συνεργασία;

Αυτή η φράση ανήκει στον Μακάριο και όχι στον Ντενκτάς.

Αλήθεια;

Ναι. Ο Ντενκτάς χρησιμοποίησε αυτή τη φράση επικαλούμενος φράση του Μακαρίου. Και του την απέδωσε. Ήταν φράση του Μακάριου και αυτό που εννοούσε ήταν ότι ενώ ζούμε στο νησί της Κύπρου, παρόλα αυτά δεν είμαστε Κύπριοι. Δεν υπάρχει κάτι κοινό, όπως η γλώσσα. Υπάρχουν οι διάλεκτοι, αλλά είναι διάλεκτοι της Ελληνικής και της Τουρκικής γλώσσας. 

Πιστεύετε ότι οι Ε/κ και οι Τ/κ μετά τη λύση θα καταφέρουν αν δημιουργήσουν συλλογική κυπριακή συνείδηση, ανεξαρτήτως εθνοτικής καταγωγής;

Πρέπει να ελπίζουμε σε αυτό. Να έχουμε κοινούς στόχους. Με βάση, όμως, την ιστορία μας ως Ε/κ και Τ/κ, ποτέ δεν είχαμε συλλογική συνείδηση. Αν μπορέσουμε να φθάσουμε σε μια πραγματικά βιώσιμη λύση, με τον χρόνο, βεβαίως, θα αρχίσουμε να έχουμε κοινούς στόχους, όπως, για παράδειγμα, να βγούμε από την ΕΕ. Τί κάνουμε εμείς μέσα στην ΕΕ; Αν δεν υπήρχε το κυπριακό πρόβλημα, δεν πιστεύω ότι οποιοσδήποτε Κύπριος, Ε/κ ή Τ/κ, θα αποζητούσε ποτέ ένταξη στην ΕΕ.
 

Προτιμάτε να βγει η Κύπρος από την ΕΕ;

Βεβαίως. 

Πιστεύετε ότι η Κύπρος αποτελεί συνέχεια της Τουρκίας;

Όχι. Τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ. Τη δεκαετία του ’50, όταν άρχισε ο αγώνας της ΕΟΚΑ για την Ένωση, οι Τ/κ ηγέτες προέβαλαν την ένωση με την Τουρκία ως απάντηση στην αξίωση των Ε/κ για Ένωση με την Ελλάδα. Οι Τ/κ είπαν «όχι» στην Ένωση με την Ελλάδα, ας διχοτομήσουμε το νησί. Μέρος της Κύπρου να ενωθεί με την Τουρκία ως απάντηση στην αξίωση για Ένωση με την Ελλάδα. Αν η Τουρκία ρωτούσε τους Τ/κ το 1974 «τώρα που το νησί έχει διχοτομηθεί, θέλετε ένωση μαζί μου» , το 99,9% των Τ/κ θα απαντούσε «ναι».  Μετά το 1983 και την «ίδρυση» της «ΤΔΒΚ», έκανα πολλές συζητήσεις με τον πατέρα μου και του έλεγα ότι δεν θέλω η χώρα μου να γίνει συνέχεια της Τουρκίας, αλλά δεν θέλω επίσης η «ΤΔΒΚ» να γίνει μπάλλωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δημιουργήσαμε αυτό το «κράτος» διότι εκδιωχθήκαμε από τα σπίτια μας (από τις ελεύθερες περιοχές). Σαν γείτονες,όμως, θα έπρεπε να έχουμε καλές σχέσεις. Όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα, κάποιοι έλεγαν ότι θα έρχονται οι Ε/κ και θα δημιουργούν προβλήματα. Δεν έγινε κάτι τέτοιο. Οι Ε/κ επισκέφθηκαν τα σπίτια τους, έκατσαν, έφαγαν, πήραν παλιές τους φωτογραφίες, οι οποίες βρίσκονταν στα σπίτια. Άρα, αν ερωτηθούν τώρα οι Τ/κ αν θέλουν ένωση με την Τουρκία, ίσως, πει «ναι» ένα 10%.

Η Τουρκία ρυθμίζει το αποτέλεσμα το εκλογών στα κατεχόμενα ανάλογα με την οικονομική στήριξη, που παρέχει και τα χρήματα που στέλνει στο ψευδοκράτος; 

Πολύ λάθος. Ο «πρόεδρος» Ταλάτ στηρίχθηκε από την Τουρκία τη δεύτερη φορά. Κέρδισε,όμως, ο Έρογλου. Στις τελευταίες εκλογές η Τουρκία στήριξε τη Σιμπέρ, όμως κέρδισε ο Ακιντζί. Άρα δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Βεβαίως, η μοναδική διοδός προς τον υπόλοιπο κόσμο για εμάς είναι η Τουρκία. Απομονωθήκαμε τόσο πολύ και είχαμε -και έχουμε- επικοινωνία μόνο με την Τουρκία. Εξαρτόμαστε από την Τουρκία. Είτε είμαστε χαρούμενοι, είτε θυμωμένοι, αυτό είναι συνδεδεμένο με την Τουρκία. 

Αυτό είναι λάθος;

Βεβαίως είναι λάθος. Αυτό οδηγεί σε μεγαλύτερη εξάρτηση από την Τουρκία, πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά κλπ.

Ο αγωγός νερού δεν οδηγεί σε περισσότερη εξάρτηση;

Ο αγωγός είναι και για τις δύο πλευρές. Στην πραγματικότητα τον χρειάζονται περισσότερο οι Ε/κ επειδή υπάρχει περισσότερος τουρισμός εκεί.

Ξέρετε, οι Ε/κ δεν έχουν πρόβλημα με τους Τ/κ, αλλά με την Τουρκία. Αντίθετα, η αφήγηση των Τ/κ θέλει ως εχθρό τους Ε/κ.

Πριν το 1974,οι Ε/κ δεν είχαν κανένα πρόβλημα με την Τουρκία. Το πρόβλημα ήταν με τους Τ/κ. Δεν πολεμούσαν εναντίον της Τουρκίας, αλλά εναντίον των Τ/κ. Το πρόβλημα ήταν μεταξύ μας (Ε/κ-Τ/κ). Η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν τις ιστορικές τους διαμάχες, αλλά τώρα έχουν πολύ πιο φιλικές σχέσεις από ό,τι στο παρελθόν.  Αν η Ελλάδα δεν συμφωνούσε να ρίξει τον Μακάριο και να στοχοποιήσει το ΑΚΕΛ και τους κομμουνιστές, η Τουρκία δεν θα είχε τη δυνατότητα να επέμβει. Ποιους άρχισαν να σκοτώνουν πρώτα οι πραξικοπηματίες; Όχι τους υποστηρικτές του Μακάριου, αλλά τους κομμουνιστές ΑΚΕΛικούς, οι οποίοι θεωρούνταν από την Ελλάδα σαν οι «προδότες». Το επόμενο βήμα θα ήταν να πετάξουν τους Τ/κ έξω από την Κύπρο. Και τότε ήταν που επενέβη η Τουρκία και αρχίσαμε (οι Τ/κ) να εξαρτόμαστε όλο και περισσότερο από την Τουρκία. Τώρα, ο «άλλος», για τους Τ/κ έγινε η Τουρκία ενώ πριν ήταν οι Ε/κ. Αντί να διαφωνούμε με τους Ε/κ, όπως γινόταν πριν το 1974, τώρα διαφωνούμε με την Τουρκία.

Είστε πιο διαλλακτικός από τον πατέρα σας σε σχέση με το κυπριακό;

Όχι ιδιαίτερα. Βεβαίως υπάρχει χάσμα γενεών. Δεν χρειάστηκε ποτέ να πολεμήσω εναντίον των Ε/κ, ούτε χρειάστηκε να πυροβολήσω εναντίον Ε/κ διότι ήμουν μικρός τότε. Η γενιά του πατέρα μου, όμως, πέρασε μια περίοδο κόλασης. Θυμάμαι ένα περιστατικό όταν συνελήφθη ο πατέρας μου από τους Ε/κ το 1968. Το Υπουργικό Συμβούλιο βρισκόταν σε εξέλιξη και μπήκε κάποιος μέσα στην αίθουσα και είπε στον Μακάριο ότι συνέλαβαν τον Ντενκτας. Στη συνέχεια τον έστειλαν στην Τουρκία. Ήταν persona non grata από το 1964 μέχρι το 1968.  Στα χρόνια, όμως, που μεγάλωσα εγώ, οι Τ/κ ένοιωθαν ασφαλείς, δεν υπήρχαν σκοτωμοί. Άρα, η προσέγγιση μου είναι διαφορετική από του πατέρα μου. Δεν αντιμετωπίζω τους Ε/κ ως εχθρούς, αλλά αναγνωρίζω ότι υπάρχει ένα πρόβλημα, το οποίο πρέπει να λυθεί. Πιστεύω ότι αν υπάρχει καλή θέληση για συνύπαρξη και από τις δύο πλευρές, θα πρέπει να υπάρχουν δύο πολιτείες.

Δύο πολιτείες ή δύο κράτη;

Δύο πολιτείες, η ΚΔ και η «ΤΔΒΚ» κάτω από το ομόσπονδο κράτος, χωρίς περιορισμούς. Ίσως να υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί στα οικονομικά, αλλά με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι πολιτείες θα αποφασίσουν να ενωθούν σε όλα τα επίπεδα. Αυτές, όμως, είναι αποφάσεις που θα πρέπει να πάρουν οι επόμενες γενεές. Όχι εμείς. 

Φαίνεται εδώ ο τρόπος, με τον οποίο αντιλαμβάνεστε τη ΔΔΟ. Μιλώντας, όμως, για συνεργασία ΚΔ και«ΤΔΒΚ», εγκυμονεί ο κίνδυνος αναγνώρισης της «ΤΔΒΚ».

Απλώς προσπαθώ να σκεφτώ τρόπους. Σύμφωνα με το σύνταγμα του 1960, οι Ε/κ δεν ήταν οι μόνοι ιδιοκτήτες του νησιού, ούτε μπορούσαν να ασκήσουν εξουσία από μόνοι τους. Μετά το 1963 οι Τ/κ έμειναν εκτός. Η ερώτηση μου είναι, τι θα γίνει αν μετά τη λύση, οι Ε/κ πολιτικοί αποφασίσουν να μην τηρήσουν τη συμφωνία προφασιζόμενοι ότι μας έδωσαν πολλά προνόμοια; Και τι θα συμβεί αν οι Ε/κ αποφασίσουν να διεξάγουν δημοψήφισμα για να μειώσουν τη δύναμη των Τ/κ;

Η Τουρκία, ωστόσο, αθετεί πολλές από τις υποσχέσεις της και ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρεται σε πολλά επίπεδα διεθνώς είναι προβληματικός. 

Ό,τι και να κάνουμε, η Τουρκία βρίσκεται 40 μίλια από την Κύπρο. Δεν υπάρχει τρόπος να «τραβήξεις» την Κύπρο μακριά από την Τουρκία. Πάντα θα είναι εκεί. Οι Ε/κ δεν εμπιστεύονται την Τουρκία για πολλούς λόγους και οι Τ/κ δεν εμπιστεύονται την Τουρκία διότι φοβούνται ότι αν συμβεί κάτι με τους Ε/κ δεν θα έλθει να μας βοηθήσει. Άρα τι θα κάνουμε;Μετά τη λύση, αν όλα πάνε καλά, τότε δεν θα υπάρχει ανάγκη για την Τουρκία να επέμβει. 

Έκανα μια έρευνα σε σχέση με το πόσα διαβατήρια και ταυτότητες έχουν δοθεί στους Τ/κ από το άνοιγμα των οδοφραγμάτων μέχρι σήμερα. Εκατό χιλιάδες ταυτότητες και διαβατήρια της ΚΔ δόθηκαν σε Τ/κ. Συνεπώς, οι Τ/κ χρησημοποιούν στο έπακρο τα δικαιώματα τους ως πολίτες της ΚΔ.

Δεν το σκέφτονται πολιτικά οι Τ/κ. Απλώς θέλουν να μπορούν να ταξιδεύουν και να σπουδάζουν σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια.

Εσείς έχετε; 

Νομίζω ότι είμαι ο μοναδικός που δεν έχει ταυτότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Αληθεύει ότι ο πατέρας σας όταν ξεψυχούσε φώναζε κάτι στα ελληνικά;

Ναι, μιλούσε στα ελληνικά. Κυρίως αναφερόταν στο κυπριακό προβλήμα. Έλεγε: «Χριστόφια εδώ είναι ξεχωριστό κράτος και πρέπει να το αποδεχθείτε». Φώναζε επίσης ότι «σκοτώνουν τα μωρά (1963) και δεν κάνετε τίποτε».

Πέθανε με κάποιο παράπονο;

Όχι. Οτιδήποτε οραματίστηκε το πέτυχε. Αυτό που δεν έζησε ήταν η νιότη του διότι ήταν πάντοτε αναμεμειγμένος με την πολιτική και απασχολημένος με το να διαφωνεί με τον Κληρίδη.  Παρά τις πολιτικές διαφωνίες, όμως, μεταξύ του πατέρα μου και του Κληρίδη, ήταν πάντοτε δύο καλοί φίλοι. Αντιλαμβάνονταν και δέχονταν ο ένας τις ανησυχίες του άλλου και καταλαβαινόντουσαν.  Θυμάμαι, σε μια συνάντηση στο σπίτι του Κληρίδη, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων Κληρίδη –Ντενκτας, όταν ο Κληρίδης με έβαλε στα γόνατα του και με ρώτησε αν θέλω να μου γνωρίσει τον Μακάριο. Του απάντησα «ναι». Ο πατέρας μου, τότε, μου είπε ότι θα πρέπει πρώτα να του πλύνω τα πόδια (του Μακάριου) και μετά να το πιώ αυτό το νερό. Τότε πετάχτηκα από τα γόνατα του Κληρίδη και είπα ότι «δεν θέλω». Βεβαίως αστειευόταν, αλλά για χρόνια φοβόμουν τον Κληρίδη διότι «θα με πήγαινε στον Μακάριο να του πλύνω τα πόδια και μετά να το πιω».  Μετά από χρόνια, λίγο πριν το σχέδιο ΑΝΑΝ, συναντήθηκα με τον Κληρίδη και τον προσέγγισα και τον ρώτησα «θείε Κληρίδη τι κάνεις, με αναγνώρισες;». Και μου απάντησε ότι «από τη μύτη κατάλαβα ότι είσαι ένας Ντενκτάς». Και τότε του ομολόγησα ότι τον φοβάμαι, από τότε που με ρώτησε αν θέλω να γνωρίσω τον Μακάριο.

Τον αποκαλούσες «θείο»;

Ναι.

Αντιλαμβάνονταν ο ένας τον άλλον, όπως λέτε, αλλά δεν έλυσαν το κυπριακό.

Ναι, διότι έπρεπε ο καθένας να προστατεύσει τα δικαιώματα του λαού του.

Θεωρείτε ότι είναι πολιτικά ορθολογικό να υπάρχει εκ περιτροπής προεδρία όταν οι Ε/κ είναι το 80% και οι Τ/κ είναι το 20%;

Με τον ίδιο τρόπο που η Γερμανία προεδρεύει της ΕΕ για έξι μήνες και η Ε/κ πλευρά επίσης για 6 μήνες.

Η ΕΕ, όμως, δεν είναι μια χώρα. Είναι Ένωση χωρών.

Η Κύπρος θα γίνει μια Ένωση, αν φθάσουμε σε συμφωνία. Η πολιτική ισότητα δεν στηρίζεται σε αριθμούς. Η αντιπροσώπευση, βεβαίως, είναι κάτι διαφορετικό. Σίγουρα, η αντιπροσώπευση στο κοινοβούλιο θα στηρίζεται στον πληθυσμό. Σε θέματα, όμως, όπως για παράδειγμα η Κεντρική Τράπεζα, χρειάζεται πολιτική ισότητα. Προσωπικά δεν συμφωνώ με την εκ περιτροπής. Προτιμώ να υπάρχει Τ/κ Αντιπρόεδρος με δικαίωμα βέτο και Ε/κ Πρόεδρος. Είναι πολύ πιο πρακτικό.

Όπως το 1960.

Ναι.

Θεωρείτε ότι θα υπάρξει λύση αυτή τη φορά;

Νομίζω ότι θα μας πιέσουν να δεχθούμε λύση. Το πρόβλημα, που υφίσταται εδώ και 50 χρόνια θα πάψει να υφίσταται και θα δημιουργηθεί ένα νέο κυπριακό πρόβλημα μεταξύ Ε/κ και Τ/κ.

Ποιος ο λόγος της μείωσης των ποσοστών του κόμματος σας (Δημοκρατικό Κόμμα);

Επειδή δεν λέμε «ναι» σε ό,τι ζητά η Τουρκία. Είμαστε οι μόνοι, που όταν διαφωνούμε με την Τουρκία το λέμε. Υπό μια έννοια, η Τουρκική κυβέρνηση έχει κάτι εναντίον μου και αυτό αντανακλάται στο κόμμα.

Θεωρείτε ότι η στάση της Τουρκίας απέναντι στο κυπριακό έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια;

Ναι, έγινε πολύ πιο θετική. Περισσότερο και από όσο θα έπρεπε. Προφανώς θέλουν λύση. Θέλουν να μας ξεφορτωθούν.

Πιστεύετε σε ειρηνική συνύπαρξη;

Ναι, μπορούμε να το πετύχουμε φθάνει να υπάρχει αλληλοσεβασμός. 

πηγη: ΡΕΠΟΣΤΕΡ