ΟΙ ΑΔΙΚΗΜΕΝΟΙ ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ ΕΛΔΥΚ ΜΕΡΟΣ 4ο

Οι Τούρκοι, για πολλοστή φορά αναδείχθηκαν αναξιόπιστοι και υστερόβουλοι. Προφασίστηκαν ότι θα τηρούσαν εκεχειρία, για να εκμεταλλευτούν την εντιμότητα των Ελλήνων και να προωθήσουν ανενόχλητοι τις αποβατικές τους δυνάμεις προς τη Λευκωσία. Στο «παύσατε πυρ» του ΓΕΕΦ, ο αρχηγός των τουρκικών στρατευμάτων εισβολής, αντιστράτηγος Μπεντρεντίν Ντεμιρέλ, διέτασσε προέλαση με τη χρήση παντός πολεμικού μέσου. Τα δικά μας κανόνια και πολυβόλα σίγησαν, ενώ οι Τούρκοι έμπαιναν ανενόχλητοι στον Καραβά, τη Λάπηθο, την Κερύνεια και προωθούνταν στη Λευκωσία.

ΕΙΣΒΟΛΗ

ΜΕΡΟΣ Δ'

Το Ημερολόγιο της ΕΛΔΥΚ και άλλες γραπτές μαρτυρίες της ημέρας εκείνης αναφέρουν σε αδρές γραμμές:
'Ωρα 4.50 μέχρι 10 απηνής βομβαρδισμός στρατοπέδου και θέσεων της ΕΛΔΥΚ με αεροπορία, πυροβολικό και όλμους. Βομβαρδισμοί επεκτείνονται και στο στρατόπεδο της ΤΟΥΡΔΥΚ, το οποίο είχε καταληφθεί από τους ΕΛΔΥΚάριους. Στο υπόλοιπο της ημέρας η τουρκική αεροπορία δεν πετά χαμηλά, γιατί τα αντιαεροπορικά πυρά της ΕΛΔΥΚ, πυροβόλα και τυφέκια των στρατιωτών, κάμνουν φράγμα πυρός. Ώρα έξι: Φάνηκε η πρώτη αποστολή των στρατιωτών της 72Γ ΕΣΟ, που επρόκειτο να αναχωρήσουν με το «Λέσβος». Μετά, κατά διαστήματα, έφθαναν και οι υπόλοιποι. Πήραν τα FN και έλαβαν θέσεις μάχης κοντά στους άλλους συναδέλφους τους που είχαν αντικαταστήσει δύο μέρες προηγουμένως. Η ΕΛΔΥΚ άρχισε οργάνωση θέσεων και ανασυγκρότηση των δυνάμεών της και εξαπέλυσε νέα επίθεση προς την κατεύθυνση Κιόνελι. Άλλες δυνάμεις, που έπρεπε να κάνουν επιθέσεις, η μια προς το Κιόνελι από Άγιο Βασίλειο και η άλλη από Δίκωμο προς την ίδια κατεύθυνση, αδράνησαν. Έτσι όλα τα εχθρικά πυρά συγκεντρώθηκαν στην ΕΛΔΥΚ. Ο Σταθμός Διοικήσεως φεύγει από το στρατόπεδο και πάει στο Γκράμαρ Σκουλ.

Αναμονή

- Τι έγινε την επομένη;
Στις 22 lουλίου ανακοινώθηκε κατάπαυση του πυρός και πήραν εντολή να μη ρίξουμε φυσίγγιο. Οι Τούρκοι, όμως, εκμεταλλευόμενοι την εκεχειρία, κουβαλούσαν με ελικόπτερα στρατιώτες, μικρά αυτοκίνητα και βαρύ οπλισμό στο μικρό αεροδρόμιο της Αγύρτας. Προσωπικό και οπλισμό μετέφεραν επίσης οι Τούρκοι με αυτοκίνητα. Εμείς παρακολουθούσαμε παθητικά τις συγκεντρώσεις του εχθρού απέναντί μας. Μέναμε εκεί ακίνητοι. Στην πρώτη γραμμή ήταν ο β' λόχος με διοικητή τον Κωνσταντούλα Ηλία. Επιτηρούσε την περιοχή από την οικία Χάρτινγκ. Δεξιότερα ήταν ο δικός μου λόχος και μετά ο λόχος διοικήσεως.
- Κατά τη διάρκεια αυτής της αναμονής μείνατε καθηλωμένοι στις θέσεις σας ή αναπτύξατε οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα;
Δημιούργησα συνεργείο εκπαίδευσης στρατιωτών στα FN, που δεν τα γνώριζαν και συνεχίζαμε την οργάνωση των θέσεών μας. Επίσης, κατέβαλα μεγάλη προσπάθεια για την τόνωση του ηθικού των στρατιωτών. Με ανησυχούσε η συγκέντρωση Τούρκων απέναντί μας. Θεωρούσα σίγουρη την επίθεσή τους. Τους βλέπαμε που οργάνωναν θέσεις μάχης και ενισχύονταν συνεχώς. Δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία ότι θα μας επιτίθενταν, γι' αυτό και ανέπτυξα κάθε δυνατή δραστηριότητα για να ετοιμάσω τους άνδρες μου.
- Πότε άρχισε η τουρκική επίθεση;
Τις απογευματινές ώρες διαπιστώσαμε ότι η ΤΟΥΡΔΥΚ και τα άλλα στρατεύματα που είχαν συγκεντρωθεί απέναντί μας ακροβολίζονταν και έπαιρναν θέσεις μάχης στον πεδινό χώρο μεταξύ του Κιόνελι και του στρατοπέδου της ΤΟΥΡΔΥΚ. Δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία ότι οι μάχες θα ξανάρχιζαν. Οι Τούρκοι άρχισαν ήδη να κινούνται προς τις θέσεις μας. Η εκεχειρία πήγαινε περίπατο, οι Τούρκοι αθετούσαν τις υποσχέσεις τους, καταπατούσαν τη συμφωνία, περιφρονούσαν το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας για κατάπαυση του πυρός και άρχιζαν την επίθεσή τους.
- Πώς αντέδρασες στην προωθητική αυτή τουρκική κίνηση;
Ενημέρωσα αμέσως το διοικητή μου και η απάντηση που πήρα ήταν: «Είναι εκεχειρία και πρέπει να την εφαρμόσουμε πιστά. Δώστε εντολή να κινηθούν οι στρατιώτες στο ύψωμα εμφανώς». Στο μεταξύ, όμως, ο ανθυπασπιστής Κέντας Κωνσταντίνος και ο αρχιλοχίας Παπανικολάου Κωνσταντίνος, που ήταν επικεφαλής των Διμοιριών Α και Β, οι οποίες ήταν ταγμένες μπροστά από τις προωθημένες θέσεις μας, συνεχώς μου ζητούσαν οδηγίες πώς να ενεργήσουν, γιατί οι Τούρκοι προχωρούσαν προς τις θέσεις τους. Και εγώ παρόλο που ήμουν σίγουρος για την επίθεση των Τούρκων, τους απάντησα: «Κρατηθείτε. Να μη σπάσουμε την εκεχειρία». Οι Τούρκοι, όμως, συνέχισαν την προωθητική τους κίνηση σε κανονικούς σχηματισμούς εναντίον των θέσεών μας.

Το Ημερολόγιο

Για τις 22 lουλίου το Ημερολόγιο της ΕΛΔΥΚ και άλλες γραπτές μαρτυρίες, αναφέρουν:
Με το πρώτο φως αρχίζει ο βομβαρδισμός του στρατοπέδου. Παράλληλα με βόμβες μεγάλης εκρηκτικής ισχύος, ρίχνονται και εμπρηστικές ναπάλμ. Προκαλούνται πυρκαγιές. Τους βομβαρδισμούς ακολουθεί επίθεση των Τούρκων. Επίλεκτο Σύνταγμα Τούρκων Καταδρομέων κινείται προς τις θέσεις των ΕΛΔΥΚάριων. Η διοίκηση ζητά από το ΓΕΕΦ να κάνει αντεπίθεση, η απάντηση, όμως, είναι: Να τηρηθεί η εκεχειρία. Το Σύνταγμα Τούρκων Καταδρομέων­ Αλεξιπτωτιστών επιτίθεται. Η ΕΛΔΥΚ κάνει αναφορά, αλλά το ΓΕΕΦ δεν δίνει διαταγή ανταπόδοσης των πυρών. Με πρωτοβουλία αξιωματικού (Λούης Ιωαννίδης) και αφού οι Τούρκοι έφθασαν κοντά στις θέσεις των δικών μας, αρχίζει η πιο σκληρή μάχη του πολέμου. Μια μάχη σώμα με σώμα. Ένα ολόκληρο σύνταγμα Τούρκων αλεξιπτωτιστών αποδεκατίστηκε. Το πρωί πτώματα Τούρκων καταδρομέων κρέμονταν στα συρματοπλέγματα του στρατοπέδου της ΕΛΔΥK. Εκατοντάδες άλλοι νεκροί και βαριά τραυματίες σκέπαζαν τον κάμπο μπροστά από το στρατόπεδο της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου.

Μακελειό μπροστά από την ΕΛΔΥΚ

Οι Τούρκοι, για πολλοστή φορά αναδείχθηκαν αναξιόπιστοι και υστερόβουλοι. Προφασίστηκαν ότι θα τηρούσαν εκεχειρία, για να εκμεταλλευτούν την εντιμότητα των Ελλήνων και να προωθήσουν ανενόχλητοι τις αποβατικές τους δυνάμεις προς τη Λευκωσία. Στο «παύσατε πυρ» του ΓΕΕΦ, ο αρχηγός των τουρκικών στρατευμάτων εισβολής, αντιστράτηγος Μπεντρεντίν Ντεμιρέλ, διέτασσε προέλαση με τη χρήση παντός πολεμικού μέσου. Τα δικά μας κανόνια και πολυβόλα σίγησαν, ενώ οι Τούρκοι έμπαιναν ανενόχλητοι στον Καραβά, τη Λάπηθο, την Κερύνεια και προωθούνταν στη Λευκωσία. Ας έρθουμε, όμως, στη δραματική αφήγηση του συνταγματάρχη Λούη Ιωαννίδη, που πολέμησε στην επική μάχη της ΕΛΔΥΚ και είδε να πέφτουν δίπλα του γενναία αξιωματικοί οπλίτες, που έκαναν να ξαναζήσουν μπροστά στο στρατόπεδο της δοξασμένης αυτής μονάδας οι Θερμοπύλες με τους 300 του Λεωνίδα. Είναι συγκλονιστική η μαρτυρία του λαμπρού αυτού αξιωματικού, που τίμησε τον στρατιωτικό του όρκο πολεμώντας με λίγους συντρόφους πολυάριθμο εχθρό, αλλά η πατρίδα τον ξέχασε μετά, όπως ξέχασε και όλους τους άλλους πεσόντες ήρωες της ΕΛΔΥΚ και των άλλων μαχών, καθώς και τους γενναίους που πολέμησαν τον Αττίλα στα κράσπεδα, τις παρυφές και τις κορυφογραμμές του Πενταδάκτυλου, στις ακτές της θαλασσοφίλητης Κερύνειας, στον κάμπο της Μεσαορίας και στην καρπερή πεδιάδα της Μόρφου.
- Πότε άρχισαν οι Τούρκοι τα πυρά και πώς αντιδράσατε;
'Οταν οι Τούρκοι έφθασαν σε σχηματισμούς μάχης 100 περίπου μόνο μέτρα από τις δικές μας προωθημένες θέσεις, δεν μπορούσα πια να σκέφτομαι την εκεχειρία, γιατί θα μας κύκλωναν και θα μας πετσόκοβαν. Έδωσα διαταγή στον Κέντρα να κτυπήσει με τούτα τα λόγια: «Βάζω το χέρι μου στην καρδιά και σου λέω να αρχίσουμε πυρ». Έτσι και έγινε. Ο Κέντρας έδωσε εντολή στους άνδρες του να ανακόψουν με τα πυρά τους, τους επερχόμενους Τούρκους. Τυφέκια, αυτόματα, οπλοπολυβόλα και πολυβόλα άρχισαν να ξερνούν φωτιά και να σκορπούν θάνατο.
- Πώς αντέδρασαν οι Τούρκοι;
Οι Τούρκοι συνέχισαν την προέλαση ακάλυπτοι, αφήνοντας πίσω τους νεκρούς και τραυματίες. Σαν τηλεκατευθυνόμενα «ρομπότ» προχωρούσαν. Με τη γενίκευση της μάχης, η περιοχή έμοιαζε με κόλαση. Ο λοχαγός Κυρίτσης Δημήτρης, που βρισκόταν με τους άνδρες του τάγματος στο λόφο έξω από το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, άρχισε να υποστηρίζει την προσπάθειά μας. Παράλληλα, μοίρα πυροβολικού, που βρισκόταν πίσω από το αεροδρόμιο, έκαμνε φράγμα πυρός και αποδεκάτιζε επιτιθέμενες τουρκικές εφεδρείες. Οι απώλειες του εχθρού ήταν πoλύ μεγάλες. Βλέπαμε μπροστά μας τον κάμπο σκεπασμένο με νεκρούς και τραυματίες. Στη φάση αυτή της μάχης σκοτώθηκε και ο επικεφαλής των τουρκικών δυνάμεων της περιοχής, συνταγματάρχης. Ο θάνατός του έκανε τους Τούρκους να εξαγριωθούν περισσότερο. Και εμείς, όμως, κρατούσαμε καλά.

Ναρκωτικά στην τσέπη νεκρού Τούρκου στρατιώτη

Γνωρίζαμε ότι από τη δική μας αντίσταση, από τη δική μας άμυνα, θα εξαρτιόταν η άμυνα όλης της Λευκωσίας. Τα παίζαμε όλα για όλα. Το «ή ταν ή επί τας» ήταν για εμάς εκείνη την ώρα όρκος, υποχρέωση, εθνική επιταγή. «Έπρεπε να σταθoύμε στο ύψος των περιστάσεων. Ολόκληρος ο Ελληνισμός μάς παρακολουθούσε με αγωνία. Και μείναμε εκεί, γαντζωμένοι στις θέσεις μας, ακάλυπτοι από την αεροπορία, αλλά κόψαμε την τουρκική προέλαση. Τσακίσαμε την επίθεση των υπέρτερων εχθρών μας. Η τουρκική επίθεση αποκρούστηκε με φοβερές από μέρους του εχθρού απώλειες. Όπως ξανάπα, ο κάμπος γέμισε κουφάρια Τούρκων νεκρών, ενώ αρκετοί ήταν και οι τραυματίες τους. Εμείς μείναμε εκεί στις θέσεις μας, ριζωμένοι, χωρίς απώλειες. Ήταν τούτo ένα θαύμα. Περισυλλέξαμε μεγάλο αριθμό οπλισμού. Ανάμεσα στα λάφυρα ήταν ένας όλμος των 81 χιλιοστών, δύo μπαζούκας, 10 όλμοι των 60 χιλιοστών, τέσσερα πολυβόλα μπράουνινγκ των 0.30, 11 εκτοξευτήρες «Λόου» και μεγάλος αριθμός τυφεκίων και πυρομαχικών. Όλα αυτά τα λάφυρα τα περιμάζεψε μόνο ο λόχος μου.
- Έχει λεχθεί ότι οι Τούρκοι στρατιώτες έπαιρναν ναρκωτικά προτού μπουν στις μάχες της εισβολής. Μήπως εσείς έχετε κανένα στοιχείο που να επιβεβαιώνει αυτή την εκδοχή;
Μάλιστα. Είναι σίγουρο ότι δίνονταν ναρκωτικά στους Τούρκους στρατιώτες για να μην υπολογίζουν τον κίνδυνο. Αδιάψευστη απόδειξη το εξής γεγονός: σε απόσταση 25 μέτρων από τις θέσεις μας, έπεσε ένας Τούρκος, τον οποίο περισυλλέξαμε για ταφή και πάνω του, όταν τον ερεύνησα με τον υπολοχαγό του Β' Γραφείου, Σουβλάκη Ευστάθιο, βρήκα δύο πιστόλια. Στην εσωτερική τσέπη του σακακιού του υπήρχε ένα μαύρο πράγμα κατεργασμένο που, όπως μου είπε ένας στρατιώτης, «μαύρη είναι κύριε λοχαγέ». Δηλαδή, ήταν ναρκωτικό. Από την όλη επιθετική ενέργεια των Τούρκων πιστεύω ότι αυτοί πριν από την επίθεση πήραν δόση ναρκωτικών, διαφορετικά δεν εξηγείται το φαινόμενο να προχωρούν ακάλυπτοι, χωρίς καμιά προφύλαξη σε αναπεπταμένο έδαφος και μάλιστα όταν δέχονταν πυρά του αντιπάλου.
Αυτή η επίθεση των Τούρκων ήταν και η τελευταία τους εναντίον της ΕΛΔΥΚ κατά την πρώτη φάση της εισβολής. Μετά τη μάχη αυτή, αναγκάστηκαν και αυτοί να σεβαστούν την εκεχειρία, την οποία κατάφωρα είχαν παραβιάσει για να μας επιτεθούν. Πίστευαν, ίσως, ότι το στρατόπεδο θα ήταν άδειο και θα το έθεταν υπό τον έλεγχό τους; Πίστευαν ότι δεν θα πρόβαλλε αντίσταση η φρουρά του στρατοπέδου; Μόνο οι αρχηγοί τους γνώριζαν ποιος ήταν ο λόγος που τους έκαμε να επιχειρήσουν την επίθεση κατά της ΕΛΔΥΚ, που τους στοίχισε τόσο ακριβά.

Εκεχειρία

Με την εκεχειρία, επιτρέψαμε στους Τούρκους να περιέλθουν με συνοδεία ΟΗΕδων, το πεδίο της μάχης και να περισυλλέξουν τους νεκρούς τους. Παράλληλα, εμείς αρχίσαμε να οργανώνουμε και να βελτιώνουμε τις θέσεις μας. Ενας εκσκαφέας άνοιξε τάφρο μεταξύ των θέσεών μας και των θέσεων των Τούρκων. 'Ηταν η τάφρος αυτή ένα πρόχειρο αντιαρματικό έργο, το μόνο που μπορούσε να γίνει κάτω από τις συνθήκες πολέμου, που επικρατούσαν.
- Μείνατε εκεί μέχρι τη δεύτερη φάση της εισβολής;
'Οχι. Δύο λόχοι της ΕΛΔΥΚ στάλθηκαν στις ακτές της Λαπήθου όπου οι Τούρκοι παραβίαζαν την εκεχειρία.

ΣΗΜΕΡΙΝΗ

ΕΔΩ ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ 5ο ΜΕΡΟΣ