Ο ΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ 286 ΜΤΠ,

ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΣΑΒΒΙΔΗ*

Στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε, κατά τους οποίους κρίνεται η επιβίωση του κυπριακού Ελληνισμού στη μεγαλόνησο, φαίνεται ότι η κυπριακή κοινωνία αναζητεί - ή καλύτερα διεκδικεί - τη δική της ιστορική αλήθεια. Πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί η αιφνίδια εξάντληση, σε μερικούς μόνο μήνες, της πρώτης έκδοσης (κυκλοφορεί ήδη η δεύτερη έκδοση) του ιστορικού βιβλίου του Δημήτρη Ταλιαδώρου «286 ΜΤΠ (Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού - Πολεμικό Ημερολόγιο 1974»;

Η σημαντική αυτή μονογραφία, δεν είναι ακόμη μια ανιαρή ανασκόπηση της δευτερογενούς βιβλιογραφίας, αλλά το αποτέλεσμα πολυετούς ιστορικής έρευνας και ενδελεχούς μελέτης πληθώρας πρωτογενών πηγών (πολεμικών ημερολογίων μονάδων, σχεδίων επιχειρήσεων, ημερησίων διαταγών, πολεμικών εκθέσεων, προσωπικών ημερολογίων, κοκ) από αρχειακές πήγες αλλά και ανέκδοτα ιδιωτικά αρχεία. Η αρωγή του Υπουργείου Άμυνας στην προσπάθεια (κατόπιν ειδικής άδειας) διαμέσου της Διεύθυνσης Ιστορίας Εθνικής Φρουράς (ΔΙΕΦ) υπήρξε καθοριστικής σημασίας για τη θεμελίωση της έρευνας.

Παράλληλα όμως, εντυπωσιάζει το μέγεθος και η ποιότητα των 234 προσωπικών συνεντεύξεων που πραγματοποιήθηκαν για την καταγραφή των μαρτυριών αξιωματικών και οπλιτών του 286 ΜΤΠ και άλλων μονάδων και διοικήσεων, καθώς και των διηγήσεων των συγγενών πεσόντων και αγνοούμενων του Τάγματος.

Κρίσιμος καταλύτης σε αυτή την προσπάθεια αναδεικνύεται ο «Σύνδεσμος Πολεμιστών 286 ΜΤΠ 1974», και ειδικά οι άοκνες προσπάθειες του προέδρου του Χρίστου Τουφεξή (Εφ. Ανθυπολοχαγού της Μονάδας το 1974) και η αρωγή του διοικητικού συμβουλίου και των απλών μελών του Συνδέσμου που αγκάλιασαν την προσπάθεια με πάθος. Εξ ίσου ενδιαφέρουσα είναι και η κριτική της πολεμικής δράσης της Μονάδας, από τον Αντιστράτηγο ε.α. Φοίβο Κλόκκαρη, η οποία συμπεριλαμβάνεται στο επίμετρο της έκδοσης.

Η ιδέα καταγραφής του πολεμικού αγώνα του286 ΜΤΠ αναδύθηκε πριν εφτά σχεδόν χρόνια, όταν ο Σύνδεσμος άρχισε να καλλιεργεί δειλά-δειλά το όραμα ανάδειξης της άγνωστης θυσίας των 40 ηρωικώς απόντων (10 πεσόντων και 30 αγνοουμένων) αξιωματικών και οπλιτών του Τάγματος κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις του 1974, και αφύπνισης της εθνικής συνείδησης μετά το δραματικό δημοψήφισμα του 2004. Αθόρυβα αλλά μεθοδικά, η ιστορική έρευνα άρχισε να αποκαλύπτει όχι μόνο τις σημαντικές διαστάσεις του άνισου αγώνα του 286 ΜΤΠ αλλά παράλληλα και άγνωστες πτυχές μονάδων και διοικήσεων που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια απόκρουσης της τουρκικής εισβολής· αρχικά για την εξάλειψη του προγεφυρώματος και αργότερα στον αγώνα επιβράδυνσης της τουρκικής προέλασης στο δυτικό μέτωπο.

Ο αναγνώστης, από την πρώτη στιγμή, βρίσκεται αντιμέτωπος με έναν πρωτόγνωρο όγκο πληροφοριών, ο οποίος ημέρα με ημέρα ξεδιπλώνει ξεχασμένες, από το πέρασμα του χρόνου, δραματικές σελίδες των πολεμικών επιχειρήσεων κατά την τουρκική εισβολή. Ο συγγραφέας, αφού έχει εξαντλήσει αρχικά τη δευτερογενή βιβλιογραφία, αξιοποιεί με αφοσίωση κάθε ασήμαντη, φαινομενικά, λεπτομέρεια η οποία όμως κρύβει τις προσωπικές αγωνίες, το φόβο, την αποφασιστικότητα, αλλά και την αυτοθυσία των δεκαοκτάχρονων τότε εθνοφρουρών στο κάλεσμα της πατρίδας. Ο Δημήτρης Ταλιαδώρος, συνθέτει τη χρονολογική εξέλιξη των γεγονότων με πληθώρα λεπτομερειών τις οποίες τεκμηριώνει με σαφήνεια και εκπληκτική επιμέλεια, παραθέτοντας συχνά εκτός από διασταυρωμένες πηγές ακόμη και αντικρουόμενες μαρτυρίες. Δεν διστάζει να αποκαλύψει τη συμμετοχή της μονάδας στην άφρονα πραξικοπηματική ενέργεια· ούτε τις αδυναμίες και τα προβλήματα της Μονάδας, αλλά και τις ανθρώπινες στιγμές των ανδρών του Τάγματος κατά τις κρίσιμες ώρες. Η ωμή ειλικρίνεια της σημαντικής αυτής προσπάθειας για ανάδειξη των πραγματικών πτυχών της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας, συχνά καθηλώνει τον αναγνώστη ο οποίος παρακολουθεί άφωνος την εξιστόρηση των γεγονότων.

Αναμφίβολα η ιστορική μονογραφία του Δημήτρη Ταλιαδώρου, με την πολύτιμη αρωγή του «Συνδέσμου Πολεμιστών 286 ΜΤΠ - 1974», έχει ταράξει τα λιμνάζοντα νερά, τόσο στον τομέα της φτωχής (δημοσιογραφικής κυρίως) στρατιωτικής βιβλιογραφίας για τις πολεμικές επιχειρήσεις του 1974, όσο και το θολό, ενδοτικό πολιτικό κλίμα που επικρατεί τα τελευταία χρόνια, μετά το θλιβερό σχέδιο Ανάν. Το βιβλίο αναμφίβολα επαναφέρει σε κρίσιμες εποχές την ιδέα της ανιδιοτελούς προσφοράς προς την πατρίδα, την αξία της υπεράσπισης των πατρογονικών εστιών, αλλά και την υπεράσπιση της εθνικής τιμής και της προσωπικής αξιοπρέπειας, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.



*Ο Πέτρος Σαββίδης είναι ερευνητής στρατιωτικής ιστορίας, Μ.Ρhil. Ηistory(Glasgow). ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ