ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ Τ.ΛΟΥΚΑ «Λυπάμαι που δεν σκοτώθηκα, να γλιτώσω από τον εξευτελισμό»

Η ΔΙΑΤΑΓΗ
Αντί να βοηθηθεί η ΕΛΔΥΚ, που επετίθετο κατά του Κιόνελι, οι στρατιώτες μας διατάχθηκαν να επιστρέψουν πίσω και να πέσουν να κοιμηθούν!

Από Άγιο Ερμόλαο προς Αγύρτα…
 Του ΑΝΔΡΕΑ Τ. ΛΟΥΚΑ*
Μια προσωπική μαρτυρία για τις αποφράδες μέρες

Ο Ανδρέας Τ. Λουκά είναι πρόσφυγας από το Αγριδάκι της κατεχόμενης Κερύνειας μας. Σε επιστολή-μαρτυρία του προς το Σάββα Ιακωβίδη, με αφορμή τα συμβαίνονται στην Εθνική Φρουρά, με τα συνθήματα και την προτροπή του Υπουργού Άμυνας προς νεοσυλλέκτους να γίνουν ρουφιάνοι καταδότες, καταθέτει την προσωπική του εμπειρία από τις αποφράδες εκείνες ημέρες του 1974. Και λέγει πολλά…


Θα διηγηθώ μια ιστορία, η οποία εκτυλίχτηκε το 1974, στη διάρκεια της εισβολής. Όχι για να παραστήσω τον σπουδαίο ή τον αγωνιστή. Μακριά από μένα τέτοιες σκέψεις. Βρισκόμουν με πλήθος άλλων επιστρατευμένων στον περίβολο του Γυμνασίου Κύκκου, από το πρωί της 20ής Ιουλίου 1974. Αφού οπλιστήκαμε, όσοι είχαμε το κουράγιο, όπως-όπως, με ό,τι βρήκαμε σε κάποιαν αποθήκη κοντινού στρατοπέδου, φορτωθήκαμε μόλις βράδιασε σε κάποια φορτηγά και κατευθυνθήκαμε προς την Κερύνεια. Όταν φτάσαμε όμως στη Σκυλλούρα, τα αυτοκίνητα έστριψαν βόρεια, προς τη νότια μεριά του φλεγόμενου Πενταδακτύλου και όταν φτάσαμε στον Άγιο Ερμόλαο, μας κατέβασαν.


Οι επικεφαλής
Επικεφαλής μας ήταν γνωστοί αξιωματικοί του εφεδρικού: Τάκης Τσαγγάρης, Κώστας Παπακώστας, Ευτύχιος Σαλάτας, Αχιλλείδης και κάποιος Έλληνας αντισυνταγματάρχης (αν θυμάμαι καλά το βαθμό του τελευταίου...). Μόλις κατεβήκαμε από τα αυτοκίνητα, συνταχτήκαμε και αρχίσαμε πορεία προς τα ανατολικά του χωριού. Εγώ, γεννημένος και μεγαλωμένος στο Αγριδάκι, γνώριζα πολύ καλά την περιοχή και αμέσως κατάλαβα πως κατευθυνόμασταν προς την Αγύρτα, στη δυτική πλευρά δηλαδή του πανίσχυρου και απαραβίαστου από το 1963 τουρκικού θύλακα Λευκωσίας - Κιόνελι! Κάποια στιγμή, και μετά από πορεία αρκετής ώρας, φτάσαμε στα δικά μας φυλάκια, τα οποία παρεμβάλλονταν μεταξύ Αγίου Ερμολάου και του τουρκικού θύλακα.

Εξαφανίστηκε ο λοχαγός…
Διαταχθήκαμε να καθίσουμε και οι αξιωματικοί αποσύρθηκαν για να συσκεφθούν. Μετά από παρέλευση αρκετής ώρας, επανεμφανίστηκαν οι αξιωματικοί και μας διέταξαν να ανακρούσουμε πρύμναν και να ξανακατευθυνθούμε προς Άγιο Ερμόλαο, όπου, όταν φτάσαμε, μας διέταξαν να σκορπιστούμε στο χωριό και να κοιμηθούμε! Πράγμα που κάναμε! Όταν πέρασαν τα χρόνια και μάθαμε όλη την ιστορία, μάθαμε και ποια ήταν η αποστολή μας. Να κάνουμε αντιπερισπασμό για να βοηθηθούν οι επιθέσεις της ΕΛΔΥΚ και των άλλων δυνάμεων που επετίθεντο εναντίον του θύλακα από άλλες κατευθύνσεις. Αντί αυτού, όμως, εμείς διαταχθήκαμε να πάμε για ύπνο!
Μέχρι την εκεχειρία της 22ας Ιουλίου υποστήκαμε σφοδρές επιθέσεις της αεροπορίας και διεξήγαμε κάποιες αστείες επιχειρήσεις εναντίον των χωριών Πιλέρι και Κρινί, χωρίς να πετύχουμε κάτι σοβαρό. Τη μεθεπομένη εξαφανίστηκε από την περιοχή ο λοχαγός του δικού μου λόχου. Πού πήγε, άγνωστο σε μένα! Το γεγονός είναι ότι δεν επέστρεψε ποτέ, παρότι ούτε σοβαρά τραυματίας ήταν ούτε άρρωστος... Την επιούσα εξαφανίστηκε και ο Έλλην αντισυνταγματάρχης...
Μας διέλυσαν...
Την 26η Ιουλίου, και υπό εκεχειρία, μας επετέθησαν τούρκικες δυνάμεις, με όλα τα μέσα. Πεζικό, πυροβολικό, όλμους, άρματα μάχης... Μας διέλυσαν. Και άρχισε η υποχώρηση! Άτακτη! Ο σώζων εαυτόν σωθήτω! Ποιους αξιωματικούς είδα μεταξύ μας; Τον Αχειλλίδη και τον Σαλάτα. ΜΟΝΟ! Εκτός, βέβαια, από κάποιους έφεδρους ανθυπολοχαγούς, αν και κάποιοι από αυτούς, που γνωρίζω, το 'σκασαν κι εκείνοι από νωρίς, επειδή, όπως μου είπαν αργότερα, κατάλαβαν πως εκεί μας είχαν στείλει για «στότσιν»!

Πόσοι νεκροί έμειναν πίσω;
Τι έγινε ο σημερινός πολυπράγμων Υπουργός Άμυνας, χτεσινός βουλευτής, προχτεσινός ηγήτορας της Αστυνομίας, αντιπροχτεσινός Αρχηγός της ΜΜΑΔ και πάει λέγοντας; Ας ρωτηθεί ο ίδιος! Και να 'χει στο μυαλό του, όταν απαντά, πως δεν ήταν μόνος του εκεί! Ας ρωτηθεί, επίσης, πόσους νεκρούς και πόσους αγνοουμένους από το λόχο του, άφησε πίσω του στον Άγιο Ερμόλαο. Έγραψε πουθενά και αυτός και όλοι τους, σε κανένα κομμάτι χαρτί, τα ονόματα των στρατιωτών του λόχου τους; Για να βεβαιώσουν αν, για παράδειγμα, εγώ ήμουν εκεί; Ήμουν όμως...

Βόμβα «ναπάλμ»
Τη δεύτερη ημέρα της παρουσίας μας στον Αγ. Ερμόλαο, σε μια επίθεση της τούρκικης αεροπορίας, κόντεψα να καώ ζωντανός από βόμβα «ναπάλμ» την οποία μας έριξαν. Και η οποία έσκασε σε απόσταση μερικών μέτρων από εμένα! Με γλίτωσε ένας πλινθότοιχος, ο οποίος, ευτυχώς, βρέθηκε μεταξύ μου και της φωτιάς. Μετά την εισβολή, άκουσα κάποιον άλλο να διηγείται με ποιον τρόπο γλίτωσε από εκείνη τη βόμβα. Και ο οποίος έλεγε πως βρισκόταν μέσα στον ποταμό μπροστά από το σχολείο του χωριού! Μισό χιλιόμετρο μακριά από το σημείο που έσκασε η «ναπάλμ»!..

«Λυπάμαι που δεν σκοτώθηκα, να γλιτώσω από τον εξευτελισμό»
Πέρασαν τα χρόνια και μια μέρα επιστρέφοντας από το Λονδίνο μέσω Σόφιας, από επαγγελματικό ταξίδι, βρήκα μπροστά μου, στην αίθουσα επιβατών του αεροδρομίου της Σόφιας, τον Τάκη Τσαγγάρη. Τον οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, είχα να δω από τότε που, όντας διοικητής μου, με άφησε σύξυλο στον Αγ. Ερμόλαο και εξαφανίστηκε... Μόλις με είδε, με πλησίασε και με ρώτησε, πού με γνωρίζει. «Ήμουν στο λόχο σου στον Άγ. Ερμόλαο», του απαντώ. «Α, μου λέει. Πρέπει να γνωρίζεις πως εγώ σας έσωσα εκείνη την πρώτη νύχτα εκεί. Ο καλαμαράς ήθελε να επιτεθούμε στην Αγύρτα, όπου θα σας πετσόκοβαν οι Τούρκοι!». Απάντηση δική μου; «Φίλε μου, το 1974, γλίτωσε ο ένας, γλίτωσε ο άλλος, τη μισή Κύπρο τη χάσαμε. Η ζωή η δική μας δεν ήταν πολυτιμότερη όλων εκείνων των άλλων, που θυσιάστηκαν...». Και απομακρύνθηκα από κοντά του...
Να εξομολογηθώ και έναν καημό που έχω από τότε; Που δεν άρπαξα κι εγώ ένα κομμάτι σίδερο στο δόξα πατρί, και να είχα γλιτώσει όλον αυτόν τον εξευτελισμό, που βιώσαμε και βιώνουμε έκτοτε... Θα υφιστάμην τον εξευτελισμό των επιμνημόσυνων λόγων τους, θα μου πεις, αλλά αυτό θα ήταν δικός τους εξευτελισμός…
* Πρόσφυγας από το Αγριδάκι