ΜΕΙΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΩΝ ΕΣΚΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΥΣν

  Επιμέλεια: Μιχάλης Παπαδόπουλος

Για ανησυχητική εξέλιξη κάνει λόγο ο Ε/κ εκπρόσωπος στη ΔΕΑ
Μέχρι στιγμής, με βάση τα στοιχεία της 30ής Απριλίου 2014, έχουν γίνει ταυτοποιήσεις που αφορούν 494 άτομα, 369 Ελληνοκυπρίους και 125 Τουρκοκυπρίους

Ανησυχητική χαρακτηρίζει τη μείωση που παρατηρείται στην επιτυχία των εκσκαφών που γίνονται στο πλαίσιο του προγράμματος της Διερευνητικής Επιτροπής για τους Αγνοουμένους (ΔΕΑ) ο εκπρόσωπος της ελληνοκυπριακής πλευράς στη ΔΕΑ Νέστορας Νέστορος, υπογραμμίζοντας πως γι’ αυτό επιβάλλεται επαναξιολόγηση του υλικού που υπάρχει στους φακέλους των αγνοουμένων, με στόχο να υπάρξει ροή πληροφοριών και πιο στοχευμένη προσπάθεια.

Σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ (Μαρία Κονιώτου), ο κ. Νέστορος είπε πως «υπάρχει σε εξέλιξη μια προσπάθεια για να ξαναμελετήσουμε τις υποθέσεις σε συνάρτηση με τους φακέλους των αγνοουμένων, να γίνει πιο σωστή διαχείριση και να είμαστε πιο στοχευμένοι σε σχέση με τις εκσκαφές/εκταφές, κάτι που έχει να κάνει με τη ροή των πληροφοριών».

Εκσκαφές σε στρατιωτικούς χώρους
Πρόσθεσε πως πρέπει όσοι έχουν πληροφορίες να βοηθήσουν σε αυτήν την προσπάθεια για επίλυση του ανθρωπιστικού αυτού προβλήματος. «Αν δεν το κάνουμε, έστω και τώρα, που ακόμη κάποιοι από αυτούς που γνωρίζουν είναι ζωντανοί, μετά δεν ξέρω πώς θα μπορέσει να προχωρήσει το πρόγραμμα», πρόσθεσε.

Σε σχέση με το θέμα των εκσκαφών/εκταφών σε στρατιωτικές ζώνες στα κατεχόμενα, ο κ. Νέστορος ανέφερε πως «πρόσφατα έχουμε καταθέσει έγγραφα στη ΔΕΑ» γι’ αυτό το ζήτημα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη η Τουρκία να γίνει πιο ευέλικτη και να βοηθήσει σε ό,τι αφορά τις εκσκαφές σε αυτές τις περιοχές.

Επίπονη και δύσκολη διαδικασία
Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, ο κ. Νέστορος επισήμανε:
Πώς κρίνετε την πορεία και τον ρυθμό εκσκαφών, εκταφών και επιστημονικών εξετάσεων, στο πλαίσιο του προγράμματος της ΔΕΑ για τις ταυτοποιήσεις λειψάνων αγνοουμένων;
Η πορεία είναι αρκετά ικανοποιητική, γιατί δεν είναι μια διαδικασία η οποία έχει να κάνει όπως π.χ. με την παραγωγή ενός εργοστασίου, κατά την οποία σε ένα χρονικό διάστημα θα παραχθεί ένα προϊόν. Είναι μια επίπονη και πολύ δύσκολη διαδικασία. Για να κάνω εκσκαφή, πρέπει να έχω σωστή πληροφορία. Έχουν αλλάξει πάρα πολύ οι χώροι, άρα υπάρχει αυτή η δυσκολία. Υπάρχει το θέμα γενικά της πληροφόρησης. Τα οδοφράγματα άνοιξαν το 2003, οπόταν πέρασε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα και χρειαζόταν να ξαναφρεσκαριστούν οι μνήμες. Η διαδικασία της εκταφής έχει τη δική της πολυπλοκότητα.
Αν είναι σε πηγάδι ή αν είναι σε κάποιον χώρο που είναι δύσκολο να δουλέψουν οι εκσκαφείς, πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προσβάσεις, και, από την άλλη, υπάρχει το κομμάτι της χειρωνακτικής εργασίας. Δεν είναι εύκολη διαδικασία. Είχαμε περιπτώσεις χώρων εκσκαφών που βρίσκονταν σε δρόμους, σε γεφύρια. Τώρα υπάρχει μια υπόθεση που πιθανόν να είναι σε πηγάδι ανελκυστήρα. Υπάρχει τώρα μια περίπτωση πίσω από τις φυλακές στα κατεχόμενα, όπου πιθανόν να βρίσκεται ο χώρος σε περιοχή όπου υπάρχει ένας μικρός σταθμός της ηλεκτρικής. Σε τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν πρακτικές δυσκολίες και η προσπάθεια είναι να υπάρξει πρόσβαση από διπλανό χώρο.

Η επιστημονική διαδικασία
Το επιστημονικό κομμάτι αφορά το πώς οι ανθρωπολόγοι θα ενώσουν τα κομμάτια των λειψάνων που βρίσκουν και, εάν βρουν λείψανα από διαφορετικά άτομα, να τα διαχωρίσουν. Στο θέμα της ταυτοποίησης πρέπει τα δείγματα DNA να σταλούν στο εργαστήρι και να δούμε κατά πόσον μπορούν να ταυτοποιηθούν, τουλάχιστον κατά 99,95%, για να πούμε ότι κάποιος έχει ταυτοποιηθεί. Άρα, η πορεία είναι αργή. Θα μπορούσε να γίνει πιο γρήγορη και πιο σωστά οργανωμένη μέσα από καλυτέρευση της διαδικασίας, ιδιαίτερα στον τομέα της έρευνας, να είναι πιο οργανωμένη και πιο συγκεκριμένη. Έχουμε αυτήν την αδυναμία στο θέμα της έρευνας και των στοιχείων που δίνουμε στους αρχαιολόγους. Άρα, πρέπει να συνεχίσουμε και να εντείνουμε τη συνεργασία μας προς αυτήν την κατεύθυνση, να είμαστε σε μια πιο καλή συνεργασία σε σχέση με τους χώρους των εκσκαφών, να υπάρχει καλύτερος και πιο στοχευμένος προγραμματισμός.

Ας μιλήσουν αυτοί που ξέρουν…
Πρόσφατα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκανε έκκληση όπως όλοι όσοι κατέχουν στοιχεία για τους αγνοουμένους να τα θέσουν ενώπιον της ΔΕΑ. Υπάρχει ικανοποιητική ροή πληροφόρησης από άτομα που γνωρίζουν για ενδεχόμενα σημεία ταφής αγνοουμένων προσώπων;
Θα μπορούσε να υπάρχει ακόμη καλύτερη ροή πληροφόρησης. Πιστεύω ότι υπάρχουν και από τις δύο πλευρές, και από την ελληνοκυπριακή και από την τουρκοκυπριακή, άνθρωποι που μπορεί να δώσουν πληροφορίες και για τους δικούς τους λόγους δεν τις παρέχουν. Θα πρέπει όμως να τις δώσουν, γιατί είναι ένα ανθρωπιστικό θέμα.

Υπάρχει τρόπος να φτάσετε και εσείς σε αυτά τα άτομα;
Προσπαθούμε μέσα από τους ερευνητές μας, μέσα από τις διάφορες υπηρεσίες να φθάσουμε σε αυτούς τους ανθρώπους. Τώρα προσπαθούμε να επαναξιολογήσουμε το υλικό που έχουμε στους φακέλους μαζί με τις άλλες εμπλεκόμενες υπηρεσίες, για να μπορέσουμε να είμαστε πιο στοχευμένοι και να έχουμε καλύτερη ροή πληροφοριών από πρόσωπα που γνωρίζουν τι έχει γίνει. Μέχρι στιγμής, με βάση τα στοιχεία της 30ής Απριλίου 2014, έχουν γίνει ταυτοποιήσεις που αφορούν 494 άτομα, 369 Ελληνοκυπρίους και 125 Τουρκοκυπρίους. Αυτήν τη στιγμή υπάρχει σε εξέλιξη μια προσπάθεια για να ξαναμελετήσουμε τις υποθέσεις, σε συνάρτηση με τους φακέλους των αγνοουμένων, και να γίνει μια πιο σωστή διαχείριση και να είμαστε πιο στοχευμένοι σε σχέση με τις εκσκαφές/εκταφές, κάτι που έχει να κάνει με τη ροή των πληροφοριών. Και πρέπει, όσοι έχουν πληροφορίες, να μας βοηθήσουν σε αυτήν την προσπάθεια που κάνουμε, για να μπορέσουμε να επιλύσουμε το ανθρωπιστικό αυτό πρόβλημα.
Αν δεν το κάνουμε, έστω και τώρα που ακόμη κάποιοι από αυτούς που γνωρίζουν είναι ζωντανοί, μετά δεν ξέρω πώς θα μπορέσει να προχωρήσει το πρόγραμμα. Επιπρόσθετα, μέσα σε αυτήν τη ροή πληροφοριών είναι χρήσιμο να μας δοθούν πληροφορίες για τις μετακινήσεις οστών που έχουν γίνει και στις ελεύθερες περιοχές και στις κατεχόμενες περιοχές. Η πιο κραυγαλέα τέτοια περίπτωση είναι αυτή των Ασσιωτών. Διαπιστωμένα οι Ασσιώτες βρίσκονταν σε τέσσερις χώρους... Υπάρχει έντονη διαμαρτυρία από τους συγγενείς που δεν αποδέχονται να τους δοθεί ένα κομματάκι του δικού τους να το θάψουν, γιατί αυτό δεν εξυπακούεται, σύμφωνα και με την ιατροδικαστική επιστήμη, ότι το άτομο αυτό είναι νεκρό. Υπάρχει μια συμφωνία που έγινε το 2013, η οποία λέει πως για τις ταυτοποιήσεις που γίνονται με βάση μικρά κομματάκια εναπόκειται στις οικογένειες των συγγενών, εάν θα αποδεχτούν να προχωρήσουν στην ταφή ή όχι.

Μπορούμε και καλύτερα
Πόσο στενή είναι η συνεργασία μεταξύ των πλευρών στο πλαίσιο της ΔΕΑ; Πιστεύετε πως η Επιτροπή ανταποκρίνεται πλήρως στον σκοπό για τον οποίο έχει συσταθεί;
Θεωρώ ότι μπορούμε να γινόμαστε καλύτεροι, οπόταν η συνεργασία μπορεί να γίνει ακόμα πιο καλή, για να μπορέσουμε η όλη εργασία να είναι πιο ορθολογιστική και να φέρει καλύτερα αποτελέσματα σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα. Δεν μπορώ να πω ότι στον ένα μήνα που είμαι τώρα στη ΔΕΑ δεν υπάρχει καλή συνεργασία των μελών. Υπάρχει συνεργασία. Προσπαθώ να έχω μια πολύ καλή συνεργασία με την εκπρόσωπο της τ/κ πλευράς στη ΔΕΑ Γκιουλντέν Πλουμέρ Κιουτσιούκ και δεν έχω κανένα παράπονο. Προσπαθώ, όμως, να αναδείξω, στο πλαίσιο της Επιτροπής, την αναγκαιότητα εντατικοποίησης της συνεργασίας, ώστε τα αποτελέσματα να είναι πιο καλά. Η προσπάθειά μου αυτή θα είναι μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, αντιλαμβανόμενος ότι είναι θέμα να πείσεις με σωστά επιχειρήματα.
Πιστεύω ότι η Επιτροπή θα μπορούσε να ανταποκριθεί στην αποστολή της ακόμη καλύτερα. Υπάρχει μια πτωτική τάση στις επιτυχίες των εκσκαφών, με βάση τα στατιστικά στοιχεία και αυτό είναι κάτι που με ανησυχεί. Το 2006 το ποσοστό των χώρων εκσκαφών όπου βρέθηκαν λείψανα ανερχόταν στο 43%. Το 2007 το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 50%, το 2008 ήταν 38%, το 2009 στο 41%, το 2010 στο 34%, το 2011 στο 32%, το 2012 στο 24%, το 2013 στο 17% και μέχρι στιγμής το 2014 το 12%. Αυτό το πράγμα είναι ανησυχητικό και πρέπει να δούμε πώς το επιλύουμε, γιατί αν το αφήσουμε να συνεχίσει μπορεί να φθάσουμε στο 0. Άρα η προσπάθεια είναι αυτό το ποσοστό να αυξηθεί, γιατί ο αριθμός των αγνοουμένων που έχουν ταυτοποιηθεί είναι το 1/5 περίπου του συνόλου τους.

Οι στρατιωτικές ζώνες
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το θέμα της μη συνεργασίας της Τουρκίας για εκσκαφές σε στρατιωτικές ζώνες, όπου πιστεύεται ότι υπάρχουν ομαδικοί τάφοι αγνοουμένων;
Πρόσφατα έχουμε καταθέσει έγγραφα στη ΔΕΑ σε σχέση με τις στρατιωτικές ζώνες. Χρειάζεται και η Τουρκία να βοηθήσει με τη ροή πληροφοριών και σε σχέση με τις εκσκαφές στις στρατιωτικές ζώνες. Να γίνει πιο ευέλικτη. Υπάρχουν πληροφορίες που αφορούν διάφορες περιοχές. Όμως, εμείς δεν γνωρίζουμε, αν η συγκεκριμένη περιοχή είναι στρατιωτική ζώνη, επειδή οι στρατιωτικές ζώνες στις ελεύθερες περιοχές είναι τα στρατόπεδα, ενώ στα κατεχόμενα ως τέτοιες χαρακτηρίζονται ακόμα και περιοχές όπου μπορούν να ζουν οικογένειες στρατιωτικών. Δηλαδή, υπάρχει μια διαφορετική προσέγγιση στο τι είναι στρατιωτική ζώνη. Αναμένουμε να δούμε πώς θα προχωρήσει το θέμα. Για να είμαστε ειλικρινείς, μας εζητείτο από τις αρχές Απριλίου να καταθέσουμε τα έγγραφα, για να μπορέσει να προχωρήσει η διαδικασία.