Η ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΑ ΑΔΑΝΑ ΚΥΠΡΙΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ

Τους ξυλοκοπούσαν για ασήμαντους λόγους, τους προπηλάκιζαν οι Τούρκοι πολίτες, υπέφεραν από τη δίψα, αλλά κατάφεραν να επιβιώσουν. Η συγκινητική επιστροφή από τα Άδανα των Κύπριων αιχμαλώτων και τα στημένα ρεπορτάζ.
 Η επιστροφή των Κύπριων αιχμαλώτων που συνελήφθησαν από τους Τούρκους το 1974, ήταν το μεγάλο θέμα στο νησί πριν από 42 χρόνια. 

Επρόκειτο για τη λύτρωση των ανθρώπων που φυλακίστηκαν από τον «Αττίλα» και δεν πίστευαν ότι θα έβλεπαν πάλι τους δικούς τους. Τόσα δεινά είχαν υποστεί στα χέρια των Τούρκων, που τότε στα μάτια τους φάνταζε απίθανη η επιστροφή τους. Στις 19 Οκτωβρίου του 1974 το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Φιλελεύθερος» είχε ως κύριο θέμα μαρτυρίες αιχμαλώτων. «Φθάσαμε από τα Άδανα…» ήταν ο σχετικός τίτλος στο εξώφυλλο του εντύπου που παρουσιάζουμε για να αποδώσουμε το κλίμα της εποχής. 

Το πρωτοσέλιδο του «Φιλελεύθερου» στις 19 Οκτωβρίου του 1974 Το δημοσίευμα συνοδευόταν από φωτογραφίες, στις οποίες οι αιχμάλωτοι φαίνονται καταβεβλημένοι.  

Ο  Τάκης Αντωνίου, περιέγραψε κάποια χρόνια αργότερα τις εμπειρίες που βίωσε στα χέρια του Αττίλα. Ο παλιός ποδοσφαιριστής και μέλος της διοίκησης του ΑΠΟΕΛ, είχε αιχμαλωτιστεί υπηρετώντας ως έφεδρος αξιωματικός. «Για πάνω από οκτώ ώρες, μείναμε κάτω από τον καυτό ήλιο χωρίς νερό, χωρίς φαγητό, χωρίς τις άλλες βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Αν δεν βίωνα εκείνες τις ατέλειωτες στιγμές, ποτέ δεν θα πίστευα ότι ο άνθρωπος έχει τόσα όρια για να επιζήσει» εξιστορούσε στον δημοσιογράφο Σάββα Κοσιάρη. 


Στο ίδιο ρεπορτάζ, καταγράφονταν εμπειρίες Ελληνοκυπρίων αμέσως μετά την απελευθέρωσή τους. Τσιγαρόχαρτα στα οποία κρατούσαν σημειώσεις Κύπριοι αιχμάλωτοι στα Άδανα Το μαρτύριο της δίψας Οι μέρες της αιχμαλωσίας χαράχθηκαν για πάντα στο μυαλό τους. Πολλοί περιέγραψαν την μεταφορά τους από την Κύπρο στα Άδανα και το μαρτύριο της δίψας, καθώς τους είχαν στερήσει το νερό. «Ήταν το πιο γλυκό νερό που ήπια στη ζωή μου» είχε πει χρόνια μετά Κύπριος αιχμάλωτος, περιγράφοντας την πρώτη φορά που του έδωσαν νερό στα Άδανα.

 Ο κ. Αντωνίου είχε περιγράψει και τη μεταφορά του στην Τουρκία: «Μας μετέφεραν στο Πέντε μίλι, εκεί δηλαδή που έγινε το κύριο μέρος της απόβασης. Με βάρκες μας επιβίβασαν σε ένα από τα πλοία και μας στρίμωξαν στο αμπάρι, σε χώρο που απέκοψαν με συρματοπλέγματα για να μην μπορούμε να μετακινούμαστε. Ήμασταν εκεί 385 άνθρωποι… Σε κάποια στιγμή, οι Τούρκοι αποπειράθηκαν να μας δώσουν από μια πατάτα να φάμε… 

Προκλήθηκε κομφούζιο αφού όλοι, πεινασμένοι για μέρες, κινηθήκαμε σαστισμένα στις πατάτες! Η προσπάθεια απέτυχε και μείναμε πάλι νηστικοί… Υπολογίζω την παραμονή μας στο αμπάρι σε 15 ώρες, χωρίς να ξέρω πόσες από αυτές το πλοίο βρισκόταν εν πλω…»

 Από το βιβλίο της Άννας Ανδρέου, ανταποκρίτριας κυπριακών Μ.Μ.Ε. από την Τουρκία Ο δημοσιογράφος Σάββας Κοσιάρης γράφει στο ρεπορτάζ του: «Το ‘ταξίδι’ της αιχμαλωσίας έφερε τον Τάκη και τους συναδέλφους του στην Μερσίνα και από εκεί με στρατιωτικά, κλειστά φορτηγά στα Άδανα. Κλειστά, για να μην εκτίθενται στη θέα και τη μανία χιλιάδων Τούρκων πολιτών που μαζεύτηκαν στους δρόμους να ‘υποδεχθούν’, λοιδορώντας και προπηλακίζοντας, τους Ελληνοκύπριους αιχμαλώτους.

 Εκεί στις φυλακές θα φάνε για πρώτη φορά… Φασόλια! Και θα πιουν νερό, όσο ήθελαν, όσο δεν είχαν τις προηγούμενες μέρες. Από ένα λάστιχο… Όσο έπιναν και όσο χυνόταν στο δάπεδο της αυλής των φυλακών! Γι’ αυτό και οι κλασσικές φωτογραφίες από τις φυλακές των Αδάνων, απεικονίζουν ημίγυμνους αιχμαλώτους να σκουπίζουν νερά. Ημίγυμνοι, γιατί μόλις «ταξινομήθηκαν» στα κελιά των φυλακών, αφαίρεσαν τα βρομισμένα ρούχα τους, κουρέλια στην ουσία, και αργότερα φόρεσαν άλλα που τους έδωσαν οι τουρκικές αρχές. 

Ο Τάκης Αντωνίου περιγράφει τις στιγμές εκεί, με συγκλονιστικές προτάσεις: «Στις φυλακές των Αδάνων, δεν γελάσαμε ποτέ… Τα μέλλον το δικό μας δεν μας ένοιαζε. Βιώναμε τις στιγμές όπως έρχονταν και τις ξέραμε αφού τις ζούσαμε. Εκείνα που δεν ξέραμε, ήταν που μας κατέβαλλαν. Το τι γινόταν στην Κύπρο… Τι απέγιναν οι δικοί μας, η οικογένειά μας, οι φίλοι μας… Αυτή η άγνοια μας κατέτρωγε χειρότερα από το κελί…'» Τα τσιγαρόχαρτα και οι σημειώσεις Κάποιοι έφεραν πίσω μαζί τους και τσιγαρόχαρτα, πάνω στα οποία είχαν σημειώσεις, όπως κι αυτά που δημοσιεύτηκαν στο βιβλίο «Κραυγή απ΄ τα μπουντρούμια».

 Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από το βιβλίο: «Στα τσιγαρόχαρτα έγραφε ο Γιώργος και οι συγκρατούμενοι του τα ονόματα και τις διευθύνσεις των συναιχμαλώτων τους». Συνθήκες διαβίωσης Σύμφωνα με τα στοιχεία, από τους αιχμαλώτους που έπιασαν οι Τούρκοι κατά τις επιχειρήσεις του 1974,  είχαν μεταφερθεί στην Τουρκία 1.188. Άλλοι 1.164 παρέμειναν στην Κύπρο. 

Οι συνθήκες διαβίωσης αυτών που κρατήθηκαν σε τουρκικό έδαφος,  ήταν άθλιες. Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες για ξυλοκόπημα από Τούρκους στρατιώτες, για ασήμαντους λόγους. Όπως αυτή του πατρός Θεόκλητου Κυριάκου από την Μια Μηλιά (2012), ο οποίος περιέγραψε μια σκηνή με άγριο ξυλοδαρμό κρατούμενου που έριξε κάτω ένα μικρό κομμάτι ψωμί. Άλλοι δεν θα ξεχάσουν ποτέ την υποδοχή των αιχμαλώτων από πλήθος έξω από τις φυλακές της Τουρκίας. 

Οι Ελληνοκύπριοι που γεύτηκαν αυτό το πικρό ποτήρι, κάνουν λόγο για φτυσίματα, κτυπήματα, τράβηγμα μαλλιών και βρισίδι από Τούρκους πολίτες που τους περίμεναν… Δεν ήταν λίγοι που στα video προπαγάνδας έχουν χέρια ή πόδια δεμένα με γάζες. Δεν ήταν όλα τραύματα πολέμου, αλλά πολλά απ΄ αυτά προκλήθηκαν κατά την αιχμαλωσία. Σε ό,τι αφορά τον χώρο που ήταν φυλακισμένοι, οπτικό υλικό της εποχής παρουσιάζει τους κρατούμενους να κοιμούνται σε κουκέτες, ο ένας δίπλα από τον άλλο. «Σαν σαρδέλες σε κονσερβοκούτι» ήταν το συνοδευτικό σχόλιο του Εγγλέζου ρεπόρτερ.   

Το στημένο ρεπορτάζ

 Στο τηλεοπτικό ρεπορτάζ βρετανικού καναλιού από τα Άδανα το 1974, το  οπτικό υλικό παρουσιάζει  αιχμαλώτους να δηλώνουν ότι ήταν σε σχετικά καλή κατάσταση, αλλά να έχουν πλήρη άγνοια για την κατάσταση των οικογενειών τους στην Κύπρο και γενικότερα για την τύχη του νησιού. Όλες οι δηλώσεις αποδείχθηκε ότι ήταν στημένες. Οι Τούρκοι αξιωματικοί είχαν πιέσει του αιχμαλώτους. Φυσικά πριν από επισκέψεις δημοσιογράφων στις φυλακές δίδονταν οδηγίες για να περιποιηθούν τους φυλακισμένους (κούρεμα, ξύρισμα κτλ.).

 Οι αρχές των χώρων κράτησης άλλαζαν στάση για λίγο απέναντι στους αιχμαλώτους και μετά επανέφεραν την σκληρή πραγματικότητα. Όσοι έκαναν θετικά σχόλια για τις συνθήκες κράτησής τους, είχαν πάντα Τούρκο αξιωματικό δίπλα τους. Όλα ήταν καλοσχεδιασμένα. Οι Τούρκοι άλλαζαν συνεχώς χώρο κράτησης των αιχμαλώτων. Στη φωτογραφία με το τσιγαρόχαρτο που παρουσιάζουμε,  ο Ελληνοκύπριος αιχμάλωτος κατέγραψε λεπτομέρειες για τις φυλακές της χώρας που μεταφέρθηκε, αλλά και το ακριβές χρονικό σημείο: 14/08/1974  ΣΕΡΑΪ, 23/08/1974 ΑΔΑΝΑ, 27/08/1974 ΑΜΑΣΙΑ, 25/10/1974 ΑΔΑΝΑ.... 

ΠΗΓΗ: http://www.mixanitouxronou.com.cy