ΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΛΔΥΚ

«Εχθρός: Πέντε αεροσκάφη (…) έρριψαν περί την 06.00 ώραν αλεξιπτωτιστάς δυτικώς χωρίου ΚΙΟΝΕΛΙ». Έτσι ξεκινά το ημερολόγιο της ΕΛΔΥΚ κατά την 20ή Ιουλίου του 1974, ημέρα του «Αττίλα 1». Συναντήσαμε τον επιμελητή του και δημοσιεύουμε για πρώτη φορά αποσπάσματά του.

Η πρώτη βόμβα που έπεσε στην Κύπρο, ξημερώματα της 20ής Ιουλίου 1974, κατέστρεψε την Αίθουσα Επιχειρήσεων της ΕΛΔΥΚ. Η δεύτερη, το Κέντρο Επικοινωνιών της ίδιας μονάδας. Το χρονικό ενός πολέμου, που αναμένεται να αναγνωριστεί επισήμως με νομοσχέδιο του Υπουργείου Άμυνας, έχει καταγραφεί στις σελίδες του Απόρρητου Πολεμικού Ημερολογίου της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου. Συντάκτης του είναι ο Tαγματάρχης Θεοδόσης Καλλιώρας, τότε διευθυντής του 3ου Γραφείου.

Ο ίδιος κρατούσε σημειώσεις κατά τη διάρκεια των μαχών, που δακτυλογραφήθηκαν μετά τη λήξη της δεύτερης φάσης του πολέμου, πριν από 24 χρόνια, από τον Λάμπρο Γώγο της 103 σειράς. Το στρατόπεδο είχε καταστραφεί και, με τη λήξη της δεύτερης φάσης, παραδόθηκε στους Τούρκους στις 16 Αυγούστου. Επισήμως, η τουρκική εισβολή είχε τελειώσει…«Αποτελεί τις σελίδες μιας ιστορίας που ακόμη δεν έχει αναγνωρίσει το επίσημο κράτος», επισημαίνει ο δακτυλογράφος του ημερολογίου, σήμερα πρόεδρος του Συνδέσμου Πολεμιστών ΕΛΔΥΚ. «Μπορεί να μην είναι πλήρες το κείμενο, αλλά σίγουρα αναφέρει τα ελάχιστα απ’ όσα έγιναν στην Κύπρο», συμπληρώνει ο ίδιος.«Αν λιγοψυχήσαμε; Πρώτος εγώ το λέω. Κι όποιος πει ότι δε φοβάται στον πόλεμο είναι ψεύτης. Το θέμα είναι τι κάνεις για να επιβιώσεις. Έδειχνα ήρεμος, αλλά έπιανα το χέρι μου και μέτραγα διακόσιους σφυγμούς. Έχανα τον μπούσουλα. Το θέμα είναι ότι δεν την κοπάνησε κανένας», θυμάται ο Λ. Γώγος. «Κερδίσαμε τις περισσότερες μάχες αλλά χάσαμε τον πόλεμο. Στο Μουσείο Ιστορίας του Λονδίνου έχει καταγραφεί ως μια από τις πιο άνισες μάχες που δόθηκαν. Και στις Θερμοπύλες χάσαμε, αλλά δεν αποτελούν μια ένδοξη σελίδα στην Ιστορία;». ΑΠΟΡΡΗΤΟΝ ΠΟΛΕΜΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΕΛΔΥΚ
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974)
1. ΚΑΙΡΟΣ: Αίθριος – Λίαν θερμός (34-36°C).
2. ΕΧΘΡΟΣ: Πέντε αεροσκάφη τύπου ΝΤΑΚΟΤΑ και ενα τύπου C130 έρριψαν, περί την 06.00 ώραν, αλεξιπτωτιστάς εις περιοχήν Δυτικώς χωρίου ΚΙΟΝΕΛΙ. Την 06.05 δύο εχθρικά αεροσκάφη εβομβάρδισαν το Στρατόπεδον της ΕΛΔΥΚ αιφνιδιαστικώς διά δύο βομβών 1.000 λιβρών. Η πρώτη βόμβα έπεσεν επί της Αιθούσης Επιχειρήσεων, την κατέστρεψεν ολοσχερώς, ομοίως κατέστρεψεν το Διοικητήριον, τα πέριξ ΤΟΛ (Γραμματείας, ΕΣΑ, Ταμείου, Οδοντιατρείου, Εποπτείου, Καντίνας), τρία τζιπ, το ηλεκτρικόν δίκτυον και δίκτυον επικοινωνιών. Η ετέρα κατέστρεψεν κτίριον ΛΒΟ – Κέντρον Επικοινωνιών και αριθμόν οχημάτων. Προκάλεσαν επίσης απωλείας εις το προσωπικόν (νεκροί – τραυματίαι). Την 08.30 έτερα δύο εχθρικά αεροσκάφη επολυβόλησαν το Στρατόπεδον και έρριψαν ρουκέτας. Επροξενήθησαν ζημίαι και ελαφραί απώλειαι εις προσωπικόν.
3. ΗΜΕΤΕΡΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ: Την 05.00 ο Δ/κτής της ΕΛΔΥΚ διατάσσει διασποράν Μονάδων εντός του Στρατοπέδου, ήτις επραγματοποιήθη εντός 30´. Την 05.45 διατάσσεται εφαρμογή του Σταδίου «Δ» Α/Α Αμύνης (όπλα τεταγμένα. Α/Α βολή μόνον εις περίπτωσιν προσβολής). (…) Την 09.00 εγένετο επιθετική αναγνώρισις, κατόπιν προφορικής Διαταγής ΓΕΕΦ, διά δύο Λόχων και ενός ουλαμού αρμάτων προς ΚΙΟΝΕΛΙ, με σκοπόν την εγκατάστασιν στοιχείου ασφαλείας εκείθεν της γραμμής αμύνης του στρατοπέδου και αναγνώρισιν της αμυντικής τοποθεσίας του εχθρού. Η ενέργεια ανεκόπη υπό πυρκαϊάς εκτεταμένης εις θάμνους και χόρτα προ της τοποθεσίας, ην δεν ηδυνήθησαν να διαβούν τα άρματα.Την 17.00 δι’ επιτελούς Τχου (ΠΖ) Μιχαήλ, απεστάλη Δ/γή επιθέσεως, δι’ ης καθωρίζετο ότι περί την 18.30 θα εξεδηλούτο γενική επίθεσις διά δυνάμεων της ΙΙΙ ΑΤΔ και ΕΛΔΥΚ προς κατάληψιν ΚΙΟΝΕΛΙ. Ούτω την 18.30 εκτοξεύεται γενική επίθεσις με δύο Το εν α´ κλιμακίω (με δύο Λόχους έκαστον) τη συνεργασία «ΙΛΗΣ» αρμάτων και τη υποστηρίξει Πυ/κού (Μοίρα). Η επίθεσις εξελίχθη επιτυχώς αρχικώς και τα τμήματα υπερέβησαν την πρώτην σειράν πολυβολείων της τοποθεσίας, ανεκόπη δε προ Α/Τ τάφρου και δευτέρας σειράς πολυβολείων, εις ην επαγιδεύθησαν δύο άρματα και δύο έτερα κατεστράφησαν. Ουδέν εκ των αρμάτων ηδυνήθη να διαβή την τάφρον. Το Πεζικόν προχωρήσαν και πέραν της τάφρου εδέχθη καταιγιστικά πυρά παρά πολ/λων και η περαιτέρω κίνησις κατέστη αδύνατος. Η επίθεσις διήρκεσε μέχρι της 02.00  της 21.7.74 και τα τμήματα έσχον μεγάλας απωλείας, δεδομένου ότι αι λοιπαί κατευθύνσεις δεν ευοδώθησαν, άμα τη εκδηλώσει και λόγω επικειμένης επελεύσεως του φωτός της ημέρας, καθ’ ην η εχθρική αεροπορία θα προεκάλει σοβαράς απωλείας, απεφασίσθη η σύμπτυξις των τμημάτων, ήτις επερατώθη με το Π.Φ. κατόπιν διαταγής του ΓΕΕΦ.
4. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ:
α. Διετάχθη τηλεφωνικώς η διανομή του εις χώρον της ΕΛΔΥΚ, φυλασσομένου οπλισμού του ΓΕΕΦ εις διάφορα τμήματα (επιστρατευομένους, εφέδρους, οργανώσεις κτλ.) με σειράν προτεραιότητος ΠΑΟ 106 χιλ., όλμοι 4,2´´ και ελαφρός οπλισμός.
β. Εκ των ως άνω βομβαρδισμών της πρώτης ημέρας η ΕΛΔΥΚ έσχεν τας κάτωθι απωλείας: Αξκοί τραυματίαι 2, Μόν. Υπξκοί τραυματίαι 3, Οπλίται νεκροί 3, τραυματίαι 10.
γ. Ομοίως κατά την νυκτερινήν επίθεσιν 20/21 προς ΚΙΟΝΕΛΙ εσημειώθησαν αι κάτωθι απώλειαι: Αξκοί τραυματίαι 5, Μόν. Υπξκοί νεκροί 1, Οπλίται νεκροί 7, τραυματίαι 12, αγνοούμενοι 11.
21 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
1. (…)
2. ΕΧΘΡΟΣ: Περί την 04.50 και μέχρι 10.00 προσβολή Στρατοπέδου ΕΛΔΥΚ υπό αεροσκαφών διά ρουκετών και πολυβολισμών. Ομοίως προσέβαλον και το κατεχόμενον υπό της ΕΛΔΥΚ στρατόπεδον της ΤΟΥΡΔΥΚ (…)
3. ΗΜΕΤΕΡΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ: Ημέτερο πυροβολικόν, καθ’ όλην την διάρκειαν της ημέρας, προσέβαλεν εχθρόν και συγκεντρώσεις επιβιβαζομένων δι’ ελικοπτέρων εχθρικών δυνάμεων, προκαλέσαν σοβαράς απωλείας. Η ΕΛΔΥΚ ησχολείτο με διευθέτησιν θέσεων βορείως του Στρατοπέδου της και ετήρει ετοιμότητα επεμβάσεως διά ΤΠ και Αρμάτων τη Δ/τη του ΓΕΕΦ (…)
22 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
1. (…)
2. ΕΧΘΡΟΣ: Περί την 09.45 η εχθρική αεροπορία προσέβαλεν επανειλημμένως το Στρατόπεδον της ΕΛΔΥΚ διά πολυβολισμών και ρουκετών. Ομοίως το Στρατόπεδον εβλήθη δι’ όλμων 4,2´´. Οι βομβαρδισμοί ενετάθησαν κατά τας απογευματινάς ώρας (13.45), το Στρατόπεδον εβομβαρδίσθη διά βομβών μεγάλης ισχύος (1.000 λιβρών) ως και διά 3 (τριών) εμπρηστικών βομβών, εξ ων δύο έπεσαν εκτός Στρατοπέδου. Εκ των βομβαρδισμών της ημέρας προεκλήθησαν σημαντικαί ζημίαι εις υλικά και απώλειαι εις προσωπικόν. Την 20.00 ω ισχυρά εχθρική δύναμις υποστηριζομένη υπό όλμων 4,2´´ και 81 χιλ. επετέθη κατά του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ. Η μάχη υπήρξε σφοδροτάτη και διήρκεσε μέχρι την 03.30 της 23.7.74. Ο εχθρός εγκατέλειψε επί του πεδίου της μάχης δύο νεκρούς και ικανόν αριθμόν οπλισμού, υλικού επικοινωνιών κτλ. Περί την 15.30 ο εχθρός εξεδήλωσεν επιθετικήν ενέργειαν προς ΜΠΑΣ ΠΑΪ. Προς αντιμετώπισιν της ως άνω απειλής η ΕΛΔΥΚ διέταξε τον εφεδρικόν Λόχον και ουλαμόν αρμάτων να κινηθή προς την κατεύθυνσιν ταύτην. Ο Λόχος, συνεργαζόμενος μετά των αρμάτων, εκινήθη και πέραν της πρασίνης γραμμής και ακολούθως διετάχθη να επανέλθη εις τας θέσεις του. Κατά την εν λόγω επιχείρησιν εγκατελείφθησαν δύο άρματα εντός της ΤΟΥΡΔΥΚ. Το εν λόγω μηχανικής βλάβης, το έτερον λόγω πτώσεων εντός τάφρου. Εχθρική αεροπορία προσέβαλε διά πολυβολισμών τον ουλαμόν αρμάτων.
3. ΗΜΕΤΕΡΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ: Συνεχίσθη η αμυντική εγκατάστασις της ΕΛΔΥΚ εις τα βορείως του Στρατοπέδου και εντός αυτού υψώματα. Την 15.55 ελήφθη Σήμα περί καταπαύσεως πυρός. Η ΕΛΔΥΚ διέταξε άπαντα τμήματά της όπως συμμορφωθούν απόλυτα, πλην μετά παρέλευσιν ώρας εδέχθη βομβαρδισμόν υπό πυκνών πυρών όλμων 4,2´´ και πολυβολισμών υπό Α/Φ.
4. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ: Εκ των προσβολών του Στρατοπέδου υπό της αεροπορίας και όλμων 4,2´´ εσημειώθησαν αι κάτωθι απώλειαι: Μόν. Υπξκοί νεκροί 1, Οπλίται τραυματίαι 23.
23 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
1. (…)
2. ΕΧΘΡΟΣ: Εχθρικά τμήματα κινούμενα από χωρίον ΚΙΟΝΕΛΙ προς χωρίον ΓΕΡΟΛΑΚΚΟΣ αντήλλαξαν πυροβολισμούς με τα ανατολικώς χωρίου ΓΕΡΟΛΑΚΚΟΥ τμήματα εθνοφρουράς και ήχθησαν μέχρι της οδού ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ-ΜΟΡΦΟΥ εις το ύψος Δυτικώς του Στρατοπέδου του 11ου ΤΣ. Ακολούθως ενίσχυσαν τον ως άνω θύλακα διά προσωπικού του Τ/Θ. Ομοίως συνεχίσθη η ενίσχυσις του θύλακος ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ-ΑΓΥΡΤΑΣ.
3. (…)
4. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ: Όχημα Διοικητικής Μερίμνης κινηθέν από ΕΛΔΥΚ προς Κοκκινοτριμιθιά προς παραλαβήν άρτου, απωλέσθη συλληφθέν προφανώς υπό των Τούρκων κατά την επιστροφήν. Επί του οχήματος επέβαινον ο οδηγός Στρ/της Καρανδρέας και ο συνοδηγός Στρ/της Κλάψης.
31 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
1. (…)
2. ΕΧΘΡΟΣ: Εχθρός, παρά την υπογραφείσαν συμφωνίαν περί καταπαύσεως του πυρός, προωθήθη από 10.00 περί τα 800 μ. πέραν των προτέρων κατεχομένων θέσεων καθ’ όλον το μήκος από ΝΑ ΤΟΥΡΔΥΚ και μέχρι δρόμου ΓΕΡΟΛΑΚΚΟΥ. Εις την γραμμήν ταύτην ανώρυξεν όρυγμα το οποίον επήνδρωσεν. Γενομένη διαμαρτυρία προς ΕΔ είχεν ως αποτέλεσμα να αφιχθή εις ΕΛΔΥΚ Αξκός της ΕΔ όστις διεπίστωσεν την παράβασιν και ακολούθως επεσκέφθη τον Τούρκον Σχην Δ/τήν των εν λόγω τμημάτων. Ο ανωτέρω υπεσχέθη ότι δεν θα συνέχιζεν την προσχώρησιν και ότι η εν λόγω περιοχή ηλέγχετο υπ’ αυτών διά περιπόλων κατά το τελευταίον τριήμερον. Τούτο δεν ήτο αληθές. Την 16.30 Δ/ρία του εχθρού ενισχυμένη δι’ ομάδας πολ/λων εξεδήλωσε κίνησιν προς προωθημένον παρατηρητήριον του 2ου ΤΟ επί υψώματος ΑΣΠΡΑ ΧΩΜΑΤΑ, το οποίον προσήγγισεν περί τα 150-200 μ. κυκλωτικώς. Το παρατηρητήριον διετάχθη να συμπτυχθή, πλην λόγω επελεύσεως του σκότους και αναστολής της κινήσεως του εχθρού, το παρατηρητήριον παρέμεινεν εις την θέσιν του. Γενομένη διαμαρτυρία προς ΕΔ μέσω ΓΕΕΦ είχεν ως αποτέλεσμα την άφιξιν ενός Λγού της ΕΔ, όστις λόγω του σκότους ουδέν έπραξεν, υποσχεθείς να περιέλθη την γραμμήν την πρωίαν της επομένης ιπτάμενος δι’ ελικοπτέρου. (…)
3. ΗΜΕΤΕΡΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ: Ουδεμία αλλαγή.
4. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ: Συνεχίσθη κανονικώς.